ἔμφασις, -εως, ἡ
• Grafía: graf. ἐνφ- POxy.2274.10 (III d.C.)
A uso gener.
I ref. la visión total o parcial de una realidad
1 ref. figuras reflejadas reflejo, imagen reflejada en un espejo
ἐν τῷ αὐτῷ σημείῳ τοῦ ἐνόπτρου τὸ αὐτὸ φαίνοιτ' ἂν μέρος τῆς ἐμφάσεωςArist.Mete.345b15,
ἡ ... ὁμαλότης τοῦ ἐνόπτρου ποιεῖ χρόαν μίαν τῆς ἐμφάσεωςArist.Mete.377b17, en objetos brillantes
πρὸς τὴν τῆς ἀληθείας ἔμφασινAristeas 77, en el agua
οὐδὲν ὁμοία γίνεται ἡ ἔ. καὶ τὰ εἴδωλα τοῖς ἀληθινοῖςArist.Diu.Som.464b11,
τὸ μὲν ὕδωρ οὐχ ὁρῶμεν, τὴν δὲ ἑαυτῶν ἔμφασιν ὁρῶμενAlex.Aphr.de An.133.9, en el cielo
ἔσται διὰ τὴν ἀνάκλασιν ἔ. τιςdel arco iris, Arist.Mete.373b31, cf. 374a16,
τῶν ἐν ἀέρι φαντασμάτων τὰ μέν ἐστι κατ' ἔμφασιν, τὰ δὲ καθ' ὑπόστασινArist.Mu.395a30, cf. Olymp.in Mete.209.23,
ὁ ἀὴρ τῶν ἐμφάσεων τῶν ὁρατῶν πεπλήρωταιPhlp.in de An.334.41, en el ojo
Δημόκριτος ... οἴεται τὸ ὁρᾶν εἶναι τὴν ἔμφασινArist.Mete.438a6, cf. Alex.Aphr.in Sens.24.15,
ὁρᾷν τῇ ἐμφάσει τῆς κόρηςla visión por el reflejo en la pupila Thphr.Sens.27, cf. 36
•fig.
αἱ γὰρ ἐν γενητοῖς ἐμφάσεις διαλύονται, αἱ δὲ ἐν τῷ ἀγενήτῳ ... ἀίδιοι διατελοῖενPh.1.107,
νοῦς ... ἔμφασιν ἐναργῆ τοῦ ἀγενήτου λαμβάνειla inteligencia toma una viva imagen de lo increado (a semejanza de la visión de las imágenes físicas de los objetos), Ph.1.107, cf. Clem.Al.Strom.1.19.94.
2 ref. obras artísticas y otras representaciones materiales representación, expresión
ἡ γὰρ ἔ. τῶν πραγμάτων αὐτοῖς ἄπεστινles falta la expresión de la realidad a los dibujos hechos del natural, Plb.12.25h.4,
τῶν κολοσσιαίωνPh.1.2,
ἐξ ἐμφάσεως τῶν μεταγραφομένων καὶ μεταφορᾶςde la escritura jeroglífica, D.S.3.4,
ὁ μῦθος ... λόγου τινὸς ἔ. ἐστινPlu.2.359a, de una metáfora
τὰ μὲν ἔμφασιν μεγέθους τελείων ἀγαθῶν δηλοῖPh.1.126,
τῶν ὀμμάτων ἔ.la expresión de los ojos Plb.32.3.9.
3 ref. al aspecto externo apariencia, lo visible
περὶ ἐμφάσεως αὐτῆς (σελήνης), διὰ τί γεώδης φαίνεταιPlacit.2.30 tít.,
ἡ δὲ ἔ. τοῦ προσώπουde la luna, Epicur.Ep.[3] 95,
ἡ δ' ἔ. οὐ μία τῶν ἐν τῇ σελήνῃ μελασμάτωνla apariencia de las manchas de la luna no es sólo una Plu.2.921b,
δοκεῖς τε παρέχειν ἔμφασιν λυπουμένουCom.Adesp.1027.2,
διὰ ταύτης τῆς ἐμφάσεως χάριν ἀποδιδόναι περὶ τῆς πολυτεκνίαςpor medio de esta apariencia devuelven el favor de su mucha descendencia de un exvoto, D.S.1.88
•op. ἀπέμφασις ‘apariencia irreal’
ἡ μὲν φαινομένη ἀληθὴς ἔ. καλεῖταιS.E.M.7.169.
4 de la exteriorización manifestación frec. c. gen. subjet.
περὶ τοὺς τόπους τούτους οὔτε πάγος οὔτε ψῦχος οὔθ' ὅλως χειμῶνος ἔ. γίνεταιD.S.1.38,
θεοῦClem.Al.Strom.5.13.87,
τῆς εὐνοίαςIul.Ep.80 (p.89.22)
•de la exteriorización parcial señal, huella, indicio
λέγουσιν ἐμφάσεις τινὰς εἶναι περὶ τοὺς τόπους ἐκείνουςlas fuentes del Nilo, D.S.1.37,
οὐδὲ τὴν ἐλαχίστην ἔμφασιν ἔχοντα τῆς δεινότητος ἐκείνηςD.H.Th.16.1,
ἔχει τινὰ ἔμφασιν τῆς πλημμυρίδοςtiene cierta vislumbre de la marea dicho de Homero, Str.1.1.7, de un robo
οὐδαιμίαν (sic) ἔνφασιν εὕραμενPOxy.2274.10 (III d.C.), del carácter
ἔστι δὲ καὶ τοῦ ἤθους τις ἔ. ἐκ τῶν γελοίωνDemetr.Eloc.171, cf. Plu.Alex.1, 2.19a.
II ref. la sensación inmediata o insegura producida por un fenóm., un hecho, una realidad
1 impresión, apariencia, traza en diversos giros verbales:
a) ἔμφασιν ποιεῖν, διδόναι, παρέχειν, ἔχειν dar la impresión, tener la apariencia de, parecer c. gen.
βουλόμενος ... μηδεμίαν ἔμφασιν ποιεῖν ἀλλοτριότητοςqueriendo no dar ninguna impresión de desafección Plb.23.8.2,
ὀργῆςD.S.3.18, cf. 16.11,
χρόνου τινὸς ἔμφασιν ἀξιολόγου δίδωσιStr.1.2.36, en plu., D.S.17.118,
ἔμφασιν ὀργῆς παρέχεινM.Ant.1.9, cf. Demetr.Eloc.47, Gal.8.104, Alex.Fig.1.2, Gr.Nyss.Eun.2.105, c. ὡς:
ἔμφασιν ... ἔχει τὸ ἀναβαλλόμενον ὕδωρ ὡς ὑπάρχει διάπυρονeste agua lanzada hacia arriba tiene la apariencia de estar muy caliente D.S.11.89, c. ὡς y part.
ἔμφασιν ἐποίει τοῖς ἔνδον ὡς πολιορκήσων τὸ χωρίονPlb.4.80.10, cf. 5.110.6, c. inf.
ὥστ' ἔμφασιν ποιεῖν ... ἀποστεγάσειν τὸν νεώνStr.8.3.30;
b) ἔμφασιν λαμβάνειν tomar la apariencia
ἱκανὴν τοῦ πράγματος ἔμφασιν <ἐξὸν> λαβεῖνPlb.9.24.3,
βραχεῖαν δέ τινα τῆς περιστάσεως ἔμφασιν ... λαβεῖνPlb.23.5.10;
c) c. otros verb.
ἔ. γίνεται πλείονος χρόνουAriston.Il.15.470,
ἔμφασιν ἀπέλειπον ὡς ἐπικυδεστέρων αὐτῶν γεγονότωνPlb.35.2.14, cf. Chrysipp.Stoic.2.240.8,
τὴν ἐναντίαν ἔμφασιν ὑποδεικνύωνdando la impresión contraria Plb.2.47.10;
d) en la locución δι' ἐμφάσεως en apariencia, aparentemente Str.1.2.30.
2 falsa apariencia, manifestación engañosa o errónea
εἰρωνεία οὐκ ὂν (sc. τὸ εἶδος) ἔχει τινὰ ὅμως καὶ εἰρωνείας ἔμφασινDemetr.Eloc.291,
μεγεθυνομένης δὲ τῆς ὀγκώσεως, ἔμφασις ὕδρωπος ἀποτελεῖταιSor.3.11.22.
B en el uso del lenguaje
I gener.
1 descripción, exposición clara de un tema
καθολική ἐ. op. ὁ κατὰ μέρος λόγοςPlb.6.5.3,
ἐν ὀλίγῳ τὴν τῆς περιστάσεως ἔμφασιν ὑποδεικνυούσηςmostrando en pocas palabras una descripción de su situación Plb.10.18.13.
2 expresión
ἐὰν ... σημαίνωμεν ... ταῖς κοιναῖς ἐμφάσεσινPlb.36.12.1.
3 sentido, significado
ἡ ... καθόλου τῆς ὑποθέσεως ἔ. καὶ ἡ περιγραφήPlb.3.1.8,
τοὺς λόγους αὐτῶν τὴν ἐναντίαν ἔμφασιν ἔχειν τῇ προθέσει τῇ κατὰ τὴν ἀλήθειανPlb.21.19.4,
οὐδὲν ἂλλο συνίησι πλὴν ἄνθρωπος ... ἐμφάσεως τε καὶ συναρτήσεωςnadie que no sea el ser humano se da cuenta del significado ni de las conexiones en una frase, Plu.2.387a,
δεδείξεται δὲ ὡς καὶ πλήθους ἔσθ' ὅτε ἔμφασιν ποιεῖA.D.Synt.27.25, cf. 182.5,
τὸ «σύ» δεικτικὴ ἔχον ἔμφασινClem.Al.Paed.1.8.71
•c. gen.
τὸ ... ὑψηλῶς νοεῖν περὶ θεοῦ ἔμφασιν τοῦ «ὑψίστου» κινεῖPh.1.103
•
op. ἔνδειξις ‘indicación’Basil.Ep.189.5.
II ret., lit. y esp. ref. figuras del lenguaje
1 énfasis, relevancia
ἐμφάσεως χάριν ὑπομνῆσαι τοὺς ἀκούονταςPlb.9.1.6,
χρῆται δὲ αὐταῖς Ὅμηρος καὶ πρὸς δείνωσιν ἐνίοτε καὶ ἔμφασινDemetr.Eloc.130, mediante la reiteración, Demetr.Eloc.212,
δι' ἐμφάσεως αὐτὸς ἀνεδέχετο κατορθώσειν τὴν ἐπιβολήνcon insistencia aseguró que él mismo llevaría a cabo la empresa D.S.17.30,
τὸ «οὐτοσί» ... γίνεται κατ' ἐπέκτασιν τοῦ «ῑ» πρὸς ἔμφασινHdn.Gr.2.196, cf. Ph.1.30, Ariston.Od.9.297,
οὐκέτι ὁμοίαν ἔμφασιν ἡ μαρτυρία αὐτοῦ ἔχειdel testimonio dado por un tullido, Arr.Epict.3.22.86
•como figura retórica, de varias formas de magnificación de la expresión énfasis
ἔστι δὲ αὐτῶν ἡ δεινότης ἔκ τε τῶν ἐμφάσεων γινομένηDemetr.Eloc.282,
ἔμφασιν ποιεῖ καὶ τὸ ἐπισημαίνεσθαι ταῖς ποιότησινAristid.Rh.1.120.
2 insinuación, alusión de comentarios maliciosos
ταύτην τὴν λοιδορίαν καὶ τὰς ἐμφάσεις οὐχ οἷον ἄν τις διέθετο πεπαιδευμένος ἀνήρPlb.12.13.2,
Μηριόνην ... οὕτω κεκλῆσθαί φασι δι' ἔμφασιν τοῦ Κρητῶν ἔθουςS.E.P.3.199
•de comentarios vagos, insinuación, alusión ambigua, sugerencia c. ὡς y gen. abs.
βραχεῖαν ἔμφασιν ἐποιήσατο διὰ τῶν ἀποστελλομένων ὡς οὐκ ἀδυνάτου τῆς ἐπιβολῆς οὔσηςPlb.14.1.10,
τούτους παρέπεμπε ποικίλας ἐμφάσεις ποιοῦσα περὶ τοῦ μέλλοντοςlos despachó haciéndoles alusiones ambiguas sobre lo que iba a pasar Plb.30.19.17, cf. 38.12.11, Basil.Ep.223.5,
ἀντίγρα(φον) ... ὑπέταξα κατ' ἔνφασιν Οὐα[λερίουhe adjuntado una copia (de la carta) por indicación de Valerio, PTurner 23.12 (II d.C.)
•como figura retórica, de varias formas de alusión oblícua insinuación
τὸ δὲ καλούμενον ἐσχηματισμένον ἐν λόγῳ οἱ νῦν ῥήτορες γελοίως ποιοῦσι καὶ μετὰ ἐμφάσεωςDemetr.Eloc.287,
ἔ. ἐστι λέξις δι' ὑπονοίας αὐξάνουσα τὸ δηλούμενονTrypho Trop.p.199,
emphasis, altiorem praebens intellectum quam quem uerba per se ipsa declarantQuint.Inst.8.3.83,
ἔ. ἐστιν ὅταν μὴ αὐτό τις λέγῃ τὸ πρᾶγμα, ἀλλὰ δι' ἑτέρων ἐμφαίνῃTib.Fig.14,
μεταφορὰ ἐστι λέξις μεταφερομένη ἀπὸ τοῦ κυρίου ἐπὶ τὸ μὴ κύριον ἐμφάσεως ἢ ὁμοιώσεως ἕνεκαTrypho Trop.p.192,
περὶ τῆς ἐμφάσεωςtít. de una obra de Dionisio Tracio, Clem.Al.Strom.5.8.45.
3 metáfora, imagen metafórica
πάντα δι' ἐμφάσεως λέγει, διὰ τῶν σωματικῶν τὰ πνευματικὰ ἡμῖν παραδεικνύςlo dice todo mediante una imagen, refiriéndose a lo espiritual mediante lo corpóreo Basil.M.31.393A,
τοῦ δὴ νοητοῦ γεγονότος δι' ἐμφάσεως ἀκουστοῦProcl.in R.2.243.