διανοέομαι
• Morfología: [raro en v. act., Plu.2.425d, Philostr.Im.2.1; jón. plusperf. 3a plu. διενένωντο Hdt.7.207]
I en pres., fut. o perf. pensar
1 pensar, tener intención de, planear c. ac. compl. dir.
μαθὼν ... ταῦτά μιν διανοεύμενονHdt.3.122, cf. Pl.Alc.1.106a, Tht.184a,
μηδὲν δίκαιονTh.5.35, cf. 4.29,
αἱ χεῖρες ἃ διανοούμεθα ... ὑπουργοῦσινAntipho 4.3.4,
δυσχερές τι ... περὶ τῆς πόλεωςPlb.30.5.10,
αἰνίγματαLXX Da.8.23, cf. 2Pa.2.13,
οἱ ὀφθαλμοὶ τοῦ θεοῦ ῥυθμόν τινα οἶμαι διανοοῦντεςcreo que los ojos del dios tienen en mente, e.e. están componiendo cierto ritmo de Eros, Philostr.l.c.,
Περὶ τοῦ πῶς ἕκαστα λέγομεν καὶ διανοούμεθαtít. de una obra de Crisipo, Chrysipp.Stoic.2.9, c. περί y gen.
περὶ ... τῆς ... ἀσεβείαςPlb.4.17.11, c. ἐπί y ac.
πᾶς τις διανοεῖται ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ ἐπιμελῶς ἐπὶ τὰ πονηράLXX Ge.6.5, c. part. de fut.
πείσων ἐκεῖνον διανοοῦD.50.26, c. inf.
οὕτω διενένωντο ποιήσεινHdt.l.c.,
τόν τε πόλεμον διενοοῦντο προθύμως οἴσεινTh.4.121, cf. 7.56,
τοὺς δὲ ... κατακλιθέντας πίνειν διανοέεσθαιHdt.2.121δ,
ἀγαθὸν μηδὲ διανοέεσθαι περὶ παραθήκης ἄλλο γε ἢ ἀπαιτεόντων ἀποδιδόναιsobre el depósito conviene no proyectar otra cosa que devolverlo cuando lo reclamen Hdt.6.86δ,
Βρασίδας ... ὡς εἶδε ... διενοεῖτο ἀναχωρεῖνTh.4.125, cf. 72, 6.93,
τὴν δ' ... πέτεσθαι διανοουμένηνAr.Lys.724, cf. Nu.481, Pax 103, Au.1421,
διανοῇ ἐμοὶ πράγματα παρέχειν ἀντιλαμβανόμενοςpretendes ponerme en un aprieto con tus objeciones Pl.R.504e, cf. Th.5.43, Ar.Th.71, Ra.526, X.Mem.3.6.2, Macho 147, Plu.Cam.34,
οὐδὲν μᾶλλον ... ἀποδοῦναι διανοούμενοςD.56.13,
διενοήσατο τῆς μὲν πόλεως ἀπολιπεῖν τὴν ... φυλακήνD.S.20.3, c. ὅπως y fut. ind.
οἱ δὲ Πάριοι ὅκως μέν τι δώσουσι Μιλτιάδῃ ἀργύριον οὐδὲ διενοεῦντοlos Parios no se plantearon ni por un instante la posibilidad de entregar a Milcíades dinero alguno Hdt.6.133
•pensarse uno algo
οὐ μέντοι εὐθύς γε ἀπέστη τῶν Ἀθηναίων, ἀλλὰ διενοεῖτοsin embargo no hizo defección de los atenienses inmediatamente, sino que se lo estaba pensando Th.5.80.
2 pensar, reflexionar, discurrir
(ἡ ψυχή) διανοουμένη οὐκ ἄλλο τι ἢ διαλέγεσθαιel alma al reflexionar no (hace) otra cosa que dialogar Pl.Tht.189e,
καθάπερ ἐν τοῖς πρόσθεν δεῖ διανοεῖσθαιPl.Lg.733c, cf. Ti.20b, Epicur.Fr.[34.7] 1,
τὸ δὲ διανοεῖσθαι καὶ φιλεῖν ἢ μισεῖν οὐκ ἔστιν ἐκείνου πάθηreflexionar, amar u odiar no son afecciones suyas (del intelecto), Arist.de An.408b25,
λέγειν ... καὶ διανοεῖσθαιChrysipp.Stoic.2.250,
ὁρᾶν ... καὶ διανοεῖσθαιEpicur.Ep.[2] 49, cf. Eu.Petr.11.44,
μήτε διανοεῖσθαι μήτε αἰσθάνεσθαιPlacit.5.20.5 (= Diog.Apoll.A 30), c. dat. instrum.
λέγω δὲ νοῦν ᾧ διανοεῖται καὶ ὑπολαμβάνει ἡ ψυχήArist.de An.429a23, cf. Plot.4.3.29, c. ac. int.
οὔτε ὅσιον οὔτ' ἀληθὲς τὸ διανόημα διανοοίμεθ' ἄνPl.Lg.903a,
ἀνάγκη αὐτὴν (διάνοιαν) ἤτοι ἀμφότερα ἢ τὸ ἕτερον διανοεῖσθαιPl.Tht.189e,
τὸ ... αὐτὸν τοιαῦτα διανοεῖσθαι οὐ ... θαυμαστόνX.HG 7.5.19,
διανοεῖσθαι χεῖρονX.Mem.4.8.8,
οὐκ ἂν λάθοις θεὸν πράττων ἄδικα, οὐδὲ γὰρ διανοούμενοςSext.Sent.66,
ἐν [ἑ]αυτῷ ... διανοεῖσθαιpensarse a sí mismo Epicur.Fr.[34.15] 3, c. περὶ y gen.
περὶ τῶν προσπεπτωκότωνPlb.15.29.7, en v. pas.
τὸ διανενοημένον εἰπεῖνdecir lo que se ha pensado Hp.Praec.14, c. or. complet. c. ὡς:
εἰ γὰρ καὶ διανοεῖταί τις ὡς δεῖPl.Alc.1.109c, c. interr. indir.
δεῖ διανοεῖσθαι ποίους (βίους) φύσει βουλόμεθαPl.Lg.733d, cf. Plb.3.41.8,
διενοεῖτο μετὰ τἀδελφοῦ ... ποῦ καὶ πῶς δεῖ ποιεῖσθαι τὴν ὁρμήνPlb.3.85.6.
3 pensar, considerar, creer c. doble ac.
τί χρὴ διανοεῖσθαι τὰς τῶν τμημάτων ἐπιφανείας, ἴσας ἢ ἀνίσους γιγνομένας;Democr.B 155,
ἡμᾶς ἀφθάρτους διανοοῦEpicur.Fr.[65], c. inf.
διανοεῖται παιδευτὴν εἶναι ἀρετήνPl.Prt.324b, c. or. complet. de ὡς y part.
διανοεῖσθαι ὡς διαλλαγησομένων καὶ οὐκ ἀεὶ πολεμησόντωνPl.R.470e,
ὅταν ... ὡς πετόμενοι ἐν τῷ ὕπνῳ διανοῶνταιPl.Tht.158b, c. adv.
οὐκ ὀρθῶς διανοεῖταιAristox.Harm.51.16, c. περί y gen.
ταῦτα χρὴ καὶ περὶ θεοῦ διανοεῖσθαιArist.Mu.399b20, cf. Luc.DMort.26.1
•c. adv. de modo y giro prep. tener determinada posición respecto a c. πρός y ac.
τοὺς ... ἄρχοντας ... ἄλλως ... διανοεῖσθαι πρὸς τοὺς ἀρχομένουςque los gobernantes tienen respecto a los gobernados una posición distinta Pl.R.343b, cf. Lg.628d, 686d,
οἱ οὐκ εὖ διανοούμενοι πρὸς ὑμᾶςD.H.6.50, c. περί y gen.
οὕτω διανοοῦνται περὶ ἡμῶνLuc.ITr.20,
περὶ τοῦ κυρίουAth.Al.Decr.17.9
•en v. act. distinguir
ὥσπερ ... τῆς ἀπειρίας ἐν αὑτῇ κάτω τε καὶ ἄνω διανοῆσαι διδούσηςcomo si la infinitud pudiera distinguir en sí misma un arriba y un abajo Plu.l.c.
II en aor. concebir un pensamiento
1 pensar, hacerse una idea, figurarse c. ac.
τί οὖν φαίνεται ἑτεροῖον διανοηθεὶς ὁ καλεύμενος ἰητρὸς ... ἢ κεῖνος ὁ ... τροφὴν ... εὑρών;entonces, ¿en qué parece pensar de forma diferente el llamado médico que aquél que descubrió la alimentación? Hp.VM 7,
πάντα περὶ ὧν ἂν οὕτω διανοηθῶσινPl.Lg.686d,
τοῦτο γὰρ ἀδύνατον διανοηθῆναιEpicur.Ep.[2] 60,
γῆν στερεὰν καὶ ἀδιάλυτον διανοηθῆναιEpicur.Fr.[29.23] 4,
συγγραφεὺς ... οὐδ' ἂν αὐτὸς <ἐν> αὑτῷ διανοηθῆναι ... τολμῆσαι τοιοῦτονun historiador no se atrevería a figurarse algo así Plb.12.8.6,
εἴ τις διανοηθείη πύρινον πόλεμονPlb.35.1.6, cf. 8.27.2, D.H.3.20
•tb. abs. concebir una idea
εἰπεῖν καὶ διανοηθῆναι καὶ στέξαι τὸ κριθὲν δυνατόςPlb.4.8.2
•c. sign. pas. τὸ διανοηθέν subst. lo imaginado, lo concebido Pl.Lg.654c.
2 decidir
αὐτὴν διανοηθῆναι μνημήιον καταλιπέσθαιHdt.2.126,
ταῦτα διανοηθεὶς ἐκεῖνοςIs.1.11,
ὁ ἀμυνόμενος τύπτειν καὶ οὐκ ἀποκτεῖναι διανοηθεὶς ἥμαρτενAntipho 4.4.4, cf. D.43.18, c. giros prep.
περὶ δὲ τούτων διανοηθῶμεν οὑτωσίPl.Lg.644d,
περὶ τὰ νῦν λεγόμενα ταὐτὸν δεῖ διανοηθῆναιPl.Epin.987e,
ὁ γὰρ κακῶς διανοηθεὶς περὶ τῶν οἰκείωνIsoc.1.35, abs.
εἶπεν ... ὁ θεὸς διανοηθείςLXX Ge.8.21.
3 c. ἐν y dat. penetrar con la mente
ἐν πανουργεύμασιν αὐτῶν διηνοήθηpenetra en sus proyectos LXX Si.42.18.