εἷ


adv. dór. donde, en el lugar en que τὰν δὲ προξενίαν ... ἀνθέμεν εἷ κα προβούλοις ... δοκῇ καλῶς ἔχειν IG 9(1).682 (Corcira IV a.C.), cf. GDI 2133.6 (Delfos II a.C.), σταλᾶν ἐ[ρ]γασίας εἷ τὰ [ἱερὰ] χρήματα ἐγράφθε[ν CID 2.43.31 (IV a.C.), ἐς τὸν πλάτανον εἷ τέ(ρμων) IGDS 196.2.13 (Halesa II a.C.).
• Etimología: Prob. antigua forma de loc., cf. οὗ.
εἰ
• Alolema(s): dór. y eol. αἰ q.u.; αἰκ v. αἰ; chipr. q.u.; por unión de εἰ c. ἄν: ἐάν q.u., εἰάν, ἤν, ἄν, v. ἐάν


A interj.

I valor voluntativo ¡ea!, ¡venga!

a) en Hom. c. imperat. εἰ δὲ καὶ αὐτοὶ φευγόντων ... ἐς πατρίδα γαῖαν Il.9.46, εἰ δὲ σὺ μέν μευ ἄκουσον ¡venga! escúchame tú, Il.9.262
frec. unido a ἄγε: εἰ δ' ἄγε μὴν πείρησαι ¡ea! inténtalo, Il.1.302, εἰ δ' ἄγε μοι, δμῳαί, νημερτέα μυθήσασθε Il.6.376, cf. 8.18, εἰ δ' ἄγε νῦν, φίλε Φοῖβε, ... αἷμα κάθηρον Il.16.667, εἰ δ' ἄγε νῦν ξυνίει καὶ ἐμῶν ἐμπάζεο μύθων ¡ea! atiende y grábate mis palabras, Od.1.271, Τηλέμαχ', εἰ δ' ἄγε μοι κάλεσον ... Εὐρύκλειαν Od.22.391;

b) después de Hom. εἰ δ' ἄγε c. imperat. κἠμοί τι Κυδώνιον εἰ δ' ἄγε τόξον ... τεύξατε Call.Dian.81, cf. Q.S.9.85
c. subj. voluntativo εἰ δ' ἄγε δὴ μενοεικέα δῶρα πόρωμεν ἀνδράσιν A.R.1.657, εἰ δ' ἄγε <δὴ> πολέμοιο μεδώμεθα Q.S.9.537
c. fut. εἰ δ' ἄγ' ἐγὼν ἐρέω, κόμισαι δὲ σὺ μῦθον ἀκούσας Parm.B 2.1, εἰ δ' ἄγε τοι λέξω Emp.B 38.

II c. valor cupitivo ojalá, ¡quiera!

1 en Hom. c. opt., tanto en deseos reales como irreales ἀλλ' εἴ τις καὶ τούσδε μετοιχόμενος καλέσειεν mas ojalá que alguno fuera también en su busca y los convocara, Il.10.111, cf. 24.74, εἴ τινά που Τρώων ἐξάλμενος ἄνδρα βάλοισθα Il.15.571, cf. 16.559, εἰ δὴ ὁμοφρονέοις ποτιφωνήεις τε γένοιο εἰπεῖν Od.9.456, εἰ δ' αὖ καὶ βόες εἶεν Od.18.371
frec. reforzado por γάρ (pero más frec. es αἰ γάρ, cf. αἰ 1 y γάρ A II 4): εἰ γὰρ νῦν ἐλθὼν δόμου ἐν πρώτῃσι θύρῃσι σταίη Od.1.255, cf. 18.366, εἰ γὰρ ἐγὼν ὣς εἴην ἀθάνατος ... ὡς νῦν ἡμέρη ἥδε κακὸν φέρει Ἀργείοισιν Il.8.538, cf. 13.825
a veces es difícil decidir si se trata de un uso como interj. o de la conj. cond. ἀλλ' εἴ μοί τι πίθοιο, τό κεν πολὺ κέρδιον εἴη ¡ah! si tú me hicieras caso, eso mucho mejor sería, Il.7.28, εἰ γὰρ Ἀθήνη δοίη κάρτος ἐμοί ...· τῶ κεν ἔγωγ' ἐθέλοιμι παρεστάμεναι καὶ ἀμύνειν Πατρόκλῳ Il.17.561.

2 después de Hom.:

a) c. opt. expresa un deseo real εἴ μοι γένοιτο παρθένος καλή τε καὶ τέρεινα ¡ojalá tuviera yo una doncella hermosa y delicada! Hippon.120, αἰτουμένῳ μοι κοῦφον εἰ δοίης τέλος ¡oh, si me concedieras un pequeño favor que yo te pido! A.Th.260, εἴ μοι ξυνείη φέροντι μοῖρα τὰν εὔσεπτον ἁγνείαν λόγων S.OT 863, εἴ μοι γένοιτο φθόγγος ἐν βραχίοισιν E.Hec.836
menos frec. en prosa ἀλλ' εἰ τὸ μὲν νῦν ταῦτα πρήσσοις τά περ ἐν χερσὶ ἔχεις mas ojalá lleves ahora a término aquello de lo que te ocupas Hdt.7.5
reforzado por γάρ: εἰ γὰρ ὣς ἐμοὶ γένοιτο ojalá me fuera dado así Archil.204, εἰ γὰρ ὁ πᾶς χρόνος ὄλβον μὲν ... εὐθύνοι Pi.P.1.46, cf. N.7.98, εἰ γὰρ τύχοιεν ὧν φρονοῦσι πρὸς θεῶν A.Th.550, cf. S.OT 80, εἰ γὰρ ἐκγένοιτ' ἰδεῖν ταύτην με τὴν ἡμέραν Ar.Pax 346, εἰ γάρ, ..., ὦ Ζεῦ καὶ θεοί, ἐν τούτῳ εἴη Pl.Prt.310d, cf. X.Cyr.6.1.38
excep. puede conservar el opt. un uso indiferente a la op. real/irreal εἰ γὰρ γενοίμην, τέκνον, ἀντὶ σοῦ νεκρός ¡ay si pudiera, hijo, ser yo el cadáver en tu lugar! E.Hipp.1410;

b) c. impf. expresa un deseo irreal de pres. εἰ γὰρ τοσαύτην δύναμιν εἶχον ὥστε ... ojalá tuviera yo tanto poder como para ... E.Alc.1072, εἰ γὰρ τόδ' ἦν E.Or.1614;

c) c. aor. expresa un deseo irreal de pasado εἰ γάρ μ' ὑπὸ γῆν ... εἰς ἀπέραντον Τάρταρον ἧκεν ojalá me hubiese echado bajo tierra al insondable Tártaro A.Pr.152, cf. Ch.345, εἰ γὰρ κατέσχον μὴ θεῶν κλεφθεὶς ὕπο E.Or.1580;

d) εἰ γὰρ ὤφελον expresa tb. irreal de pasado ojalá, ¡qué más quisiera! E.Or.1582, Ar.Ec.380, Pl.R.432c, Cri.44d.

B conj. cond. si

I c. valor real, ind. en la prót.

1 de pres., c. ind., imperat. o subj. voluntativo en la apód. (raro c. opt. c. ἄν), su neg. es μή (tard. οὐ):

a) c. ind. en la apód. εἰ δ' οὕτω τοῦτ' ἐστίν, ἐμοὶ μέλλει φίλον εἶναι si eso es así, a mí me va a ser grato, Il.1.564, τελέσαι δέ με θυμὸς ἄνωγεν, εἰ δύναμαι τελέσαι el ánimo me impulsa a cumplirlo si realmente lo puedo cumplir, Od.5.90, εἰ σὺ μὴ τόδ' ἐννοεῖς, ἐγὼ λέγω σοι A.A.1088, εἰ δὲ θεὸν ἀνήρ τις ἔλπεταί <τι> λαθέμεν ἔρδων, ἁμαρτάνει si un hombre espera hacer algo sin que un dios se percate, se equivoca Pi.O.1.64, ὥστ' εἴ τις δύο ἢ καί τι πλείους ἡμέρας λογίζεται, μάταιός ἐστιν S.Tr.943, εἰ θεοί τι δρῶσιν αἰσχρόν, οὐκ εἰσὶν θεοί E.Fr.292.7, εἰ μὲν ἀνάγκη ἐστὶ μάχεσθαι, τοῦτο δεῖ παρασκευάσασθαι X.An.4.6.10, εἰ μὲν θνητή τ' ἐσσί, γυνὴ δέ σε γείνατο μήτηρ ... ἐμὴ δ' ἄλοχος κεκλήσεαι si eres mortal y te engendró una madre mortal, serás llamada esposa mía, h.Ven.145, εἰ Μωϋσέως ... οὐκ ἀκούουσιν ... οὐδ' ἐάν τις ἐκ νεκρῶν ἀναστῇ πεισθήσονται Eu.Luc.16.31, εἰ ἐγὼ Φαῖδρον ἀγνοῶ, καὶ ἐμαυτοῦ ἐπιλέλησμαι Pl.Phdr.228a
en proposiciones silogísticas el verbo de prót. o apód. o el de ambas, suele estar elidido εἰ ἡ ὄψις ἐν ἐσχάτῳ γένει τῇ αἰσθήσει, ἡ τυφλότης οὐκ ἔσται αἴσθησις Arist.Top.124a38, εἰ ἔστιν ἐπιστήμη φαύλη καὶ σπουδαία, καὶ διάθεσις φαύλη καὶ σπουδαία Arist.Top.111a21, εἰ τὸ ἡδὺ ὅπερ ἀγαθόν, τὸ μὴ ἀγαθὸν οὐχ ἡδύ Arist.Top.124b8
en geom., frec. c. fut. en la apód., para presentar los distintos casos de una hipótesis básica εἰ δέ ... ἡ ΑΒΓ τὴν μὲν ΑΒΕ τέμνει ... τῇ μὲν Δ οὐ συμπεσεῖται si la línea ABG corta a ABE, no se encontrará con D Apollon.Perg.Con.4.55;

b) c. imperat. o subj. voluntativo en la apód. εἰ δέ τίς ἐσσι βροτῶν, ..., ἆσσον ἴθ' si eres un mortal, acércate más, Il.6.142, εἰ μὲν δὴ θεός ἐσσι, θεοῖό τε ἔκλυες αὐδῆς, εἰ δ' ἄγε μοι καὶ κεῖνον ... κατάλεξον Od.4.831, ἀλλ' εἰ δοκεῖ, πλέωμεν mas, si queréis, naveguemos S.Ph.526, ὅθεν δὲ ἀπελίπομεν ἐπανέλθωμεν, εἴ σοι ἡδομένῳ ἐστίν Pl.Phd.78b, εἰ υἱὸς εἶ τοῦ θεοῦ, εἰπὲ ἵνα οἱ λίθοι οὗτοι ἄρτοι γένωνται Eu.Matt.4.3, ἰ (sic) δέ τινες βούλοιντο ἀντιλογίᾳ χρήσασθαι πρὸς τὴν τάξιν ἀποσταλήτωσαν POxy.2666.2.17 (IV d.C.);

c) c. opt. en la apód., c. o sin ἄν, entendida ésta y la prót. como inseguras, tb. para atenuar una afirmación o expresar un deseo καὶ νῦν, εἴ τί που ἔστι, πίθοιό μοι y ahora, si de alguna forma es posible, deberías hacerme caso, Od.4.193, εἰ δ' ἀμείνον' οἱ θεοὶ γνώμην ἔχουσιν, εὐτυχὴς εἴην ἐγώ pero si los dioses tienen una intención mejor, puede que tenga yo suerte E.Ph.1200, ἀλλ' εἰ τὰ πλείω χρηστὰ τῶν κακῶν ἔχεις, ἄνθρωπος οὖσα κάρτα γ' εὖ πράξειας ἄν E.Hipp.472, εἰ μὲν οὖν ταῦτα λέγων διαφθείρω τοὺς νέους, ταῦτ' ἂν εἴη βλαβερά Pl.Ap.30b
en razonamientos de tipo cien. εἰ οὖν εἰς μὲν τοὺς εὑρεῖς πλέον ... εἰσέρχεται τὸ ὑγρὸν ..., πλειστάκις ἂν πτάρνοιντο εἰκότως Arist.Pr.892b26, cf. Ph.229a2
en la fórmula de cortesía propia del género epistolar εἰ ἔρρωσαι ... εἴη ἂν ὡς ἐγὼ θέλω si te encuentras bien, sería como yo lo deseo, PHib.79.2 (III a.C.), PEleph.13.1 (III a.C.), εἰ ἔρρωσθε εὖ ἂν ἔχοι IOropos 308.2 (I a.C.), cf. IMylasa 602.4 (I a.C.);

d) εἰ μόνον con solo que τούτοις μὲν οὖν ἔθος ἐστὶ ταῦτα πράττειν καὶ μηδὲν αἰσχρὸν νομίζειν, εἰ μόνον πρόσεστι τὸ πλεονεκτεῖν Plb.9.38.6.

2 de pasado:

a) tb. c. tiempo pasado sin ἄν en la apód. εἰ μὲν θεοῦ ἦν, οὐκ ἦν ... αἰσχροκερδής· εἰ δ' αἰσχροκερδής, οὐκ ἦν θεοῦ si era hijo de un dios no era codicioso y si era codicioso no era hijo de un dios Pl.R.408c, καὶ εἴ τίς τι ἐπηρώτα ἀπεκρίνοντο Th.7.10, εἰ γὰρ ἐφόνευσα δι' ὃν ἐκεῖνος ζῆν οὐκ ἐδύνατο, αὐτὸς εἴργασμαι τὴν σφαγήν Luc.Tyr.11, εἰ δέ που ἱερὸν ἢ ἄγαλμα Ἔρωτος εἶδε, κατεγέλα y si en alguna parte veía un templo o estatua de Eros se burlaba X.Eph.1.1.6;

b) c. imperat. o subj. voluntativo en la apód. εἴ τι φλαῦρον εἶδες, αἰτοῦ τῶνδ' ἀποτροπὴν τελεῖν A.Pers.217, εἰ δὲ πάντ' εἴρηκας, ἡμῖν αὖ χάριν δὸς ἥνπερ αἰτούμεσθα mas si lo has dicho todo, haznos el favor que te pedimos A.Pr.821, εἰ ... περὶ τούτων μηδεὶς λόγος ἐξητάσθη, δῶμεν τοῦτο λεληθέναι si sobre esas cuestiones no se investigó ninguna afirmación, concedamos que eso quedó olvidado D.57.27;

c) c. opt. c. ἄν en la apód.: εἰ γὰρ οὗτοι ὀρθῶς ἀπέστησαν, ὑμεῖς ἂν οὐ χρεὼν ἄρχοιτε pues si ellos tuvieron razón al hacer defección, vosotros no deberíais gobernar Th.3.40.

3 la realidad evidente de la prót. confirma lo expr. en la apód., de aquí que frec. equivale a una explicativa-causal: la prót. en impf. o aor. y la apód. en ind. o imperat. si es que, si es verdad que, ya que εἴ ποτέ τοι χαρίεντ' ἐπὶ νηὸν ἔρεψα ... τόδε μοι κρήηνον ἐέλδωρ Il.1.39, cf. 503, δαὴρ αὖτ' ἐμὸς ἔσκε κυνώπιδος, εἴ ποτ' ἔην γε Il.3.180, εἴ τοι Τρῶας ἔδωκε Κρόνου παῖς πάντας ὀλέσσαι ... πεδίον κάτα μέρμερα ῥέζε Il.21.216, εἰ δὲ καί σε ... φύτευσεν Αἴθρα Ποσειδᾶνι τόνδε χρύσεον χειρὸς ἀγλαὸν ἔνεγκε κόσμον ἐκ βαθείας ἁλός B.17.57, ἀλλ' εἰ πόλιν τήνδ' ἐξέσωσ' οὔ μοι μέλει pero si he salvado a esta ciudad, nada me importa S.OT 443, cf. Pi.O.1.18, AP 6.350 (Crin.), εἰ δὲ ἀπεθάνομεν σὺν Χριστῷ, πιστεύομεν ὅτι καὶ συζήσομεν αὐτῷ Ep.Rom.6.8, cf. Eu.Matt.6.30
a veces la cond. expresa la base de un argumento, equiv. a la prueba es que, lo digo porque tb. c. sent. explicativo causal πολλοὺς γὰρ οἶκε εἶναι εὐπετέστερον διαβάλλειν ἢ ἕνα, εἰ Κλεομένεα ... μοῦνον οὐκ οἱός τε ἐγένετο διαβάλλειν Hdt.5.97, cf. 1.60, 129, δηλοῖ τέ μοι ὅτι πάντα τὰ πράγματα τῶν βαρβάρων ἤρτητο ἐκ Περσέων, εἰ καὶ τότε οὗτοι ... ἔφευγον Hdt.9.68.

4 c. omisión del verbo de la prót.:

a) εἰ γάρ pues si esto es así Str.7.3.6;

b) εἰ δ' οὕτω si esto es así Arist.EN 1094a24, εἰ δὴ ταῦτα οὕτως Arist.PA 641a21
εἰ δὲ τοῦτο si esto es así, en este caso εἰ δὲ τοῦτο, δῆλον ὅτι ... Arist.Rh.1370a30, cf. Str.2.1.29;

c) εἰ δέ correlativo c. εἰ μέν puede aparecer en lugar de εἰ δὲ μή y si no εἰ μὲν βούλεται, ἑψέτω, εἰ δ', ὅτι βούλεται, τοῦτο ποιείτω que me ponga a cocer, si quiere, y si no, haga lo que quiera Pl.Euthd.285c, cf. Smp.212c, Alc.1.114b
εἰ δ' οὖν correlativo a otra cond. en caso contrario γνώμη γὰρ εἴ τις ... πρόσεστι ... εἰ δ' οὖν S.Ant.722, εἴ τοι δοκεῖ σοι ... εἰ δ' οὖν E.Hipp.508;

d) εἰ δὲ μή y si no es así, pero si no, en caso contrario, de lo contrario frec. tras una orden, advertencia o prohibición προηγόρευε τοῖσι Λαμψακηνοῖσι μετιέναι Μιλτιάδεα· εἰ δὲ μή, σφέας ... ἀπείλεε ἐκτρίψειν Hdt.6.37, cf. 56, πρὸς ταῦτα μὴ τύπτ'· εἰ δὲ μή, σαυτόν ποτ' αἰτιάσει Ar.Nu.1433, cf. X.Cyr.3.1.35, Schwyzer 656.17 (Tegea IV a.C.), ἄριστα μὲν οὕτω καὶ τάχιστα ἀπαλλάσσουσιν. εἰ δὲ μή, οἷσι ... Hp.Prog.17, τά τε ἔξω ἔλεγον αὐτοῖς μὴ ἀδικεῖν· εἰ δὲ μή, ... ἔφασαν αὐτῶν τοὺς ἄνδρας ἀποκτενεῖν Th.2.5, cf. Pl.Hp.Ma.285e, X.An.4.3.6, μάλιστα μὲν οὖν ἅπαντα δεῖ πειρᾶσθαι ἔχειν, εἰ δὲ μή, τὰ μέγιστα Arist.Po.1456a4, cf. Archim.Con.Sph.16, εἶπεν τῷ Ιακωβ Δός μοι τέκνα· εἰ δὲ μή, τελευτήσω ἐγώ LXX Ge.30.1, μὴ ἐξέστω δὲ Ἀντιπάτρῳ ἐπελθεῖν ἐπ' Ἐλάφιον ... εἰ δὲ μή ... PEleph.3.4, cf. PHib.63.8 (ambos III a.C.), como alternativa a otra cond. καὶ ἢν μὲν οὕτως ὑπακούσῃ, κλύζειν ἐπὶ τούτοισιν· εἰ δὲ μή ... Hp.Morb.3.14, cf. Int.32
tb. εἰ δὲ οὔ pero si no εἰ μὲν οὖν ἴση ἐστὶν ἡ BE τῇ ΕΔ ... εἰ δὲ οὔ Euc.2.14;

e) εἰ μή excepto, salvo, a no ser οὐ γὰρ πώ ποτε νηὶ [γ'] ἐπέπλων εὐρέα πόντον, εἰ μὴ ἐς Εὔβοιαν ἐξ Αὐλίδος pues jamás surqué en una nave el ancho mar, a no ser de Eubea a Áulide Hes.Op.651, οὐδέ τις ἄλλος αἴτιος ἀθανάτων εἰ μὴ νεφεληγερέτα Ζεύς h.Cer.78, ποῖ δή με δεῦρο τὴν τάλαιναν ἤγαγες; οὐδέν ποτ' εἰ μὴ ξυνθανουμένην ¿a dónde me has traído aquí a la desdichada? a nada que no sea morir A.A.1139, οὐδὲν ἄλλο σιτέονται εἰ μὴ ἰχθύς no comen otra cosa que pescado Hdt.1.200, ᾔσθετο οὐδεὶς εἰ μὴ οἱ ἄνδρες οἷς ... nadie lo hubiera advertido salvo los hombres a los que ... Th.4.67, cf. 1.17, εἰς οὐδὲν ἰσχύει ἔτι εἰ μὴ βληθὲν ἔξω καταπατεῖσθαι ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων Eu.Matt.5.13
εἰ μὴ ὅσον excepto en cuanto que εἶς δὲ οὐ σύ μοι τοῦδε τοῦ κακοῦ αἴτιος, εἰ μὴ ὅσον ἀέκων ἐξεργάσαο Hdt.1.45, μηδὲν καινίσας τῶν πρὸ αὐτοῦ βασιλέων, εἰ μὴ ὅσα γε πρὸς τὸ χεῖρον καθ' ὑπερβολὴν πονηρίας ἐπενόησεν I.AI 8.316
εἰ μὴ εἰ salvo si οὐ χρήσιμος οὐδὲν ἡ ῥητορικὴ ἡμῖν ... εἰ μὴ εἴ τις ὑπολάβοι Pl.Grg.480b, cf. Alc.1.122b
εἰ μή τι οὖν ἀλλά si no otra cosa ... al menos Pl.Men.86e, cf. R.502a, 509c
εἰ μὴ διά a no ser por εἰ μὴ διὰ τὴν ἐκείνου μέλλησιν de no haber sido por la dilación de aquél Th.2.18, καὶ εἰ μὴ διὰ τὸν πρύτανιν, ἐνέπεσεν Pl.Grg.516e;

f) εἴ ποθεν si en alguna parte, equiv. a si es posible ξίφος, εἴ ποθεν, ... προπέμψατε S.Ph.1204, cf. εἴ ποθι S.Ai.885;

g) εἴ ποτε si alguna vez εἰ δή ποτε καὶ πάρος si (lo hiciste) entonces también ahora, e.e. ahora más que nunca B.12.4, ὑμᾶς δὲ δεῖ παρασκευάζεσθαι ὡς μαχουμένους εἴ ποτε καὶ ἄλλοτε y vosotros conviene que os preparéis para luchar más que nunca X.An.6.4.12
pero si es que eso sucedió σπάνιον εἴ ποτε πρὸ δυσμῶν ἡλίου κατακλινόμενος recostándose a la mesa rara vez, si es que llegó a ocurrir, antes de la puesta de sol Plu.Cic.8;

h) εἴ τις c. valor de encarecimiento si alguien, e.e. como nadie, tanto o más que cualquiera εἴ τινι βροτῶν como a ningún otro hombre B.18.12, cf. Pi.P.3.86, εἰ γάρ τινες καὶ ἄλλοι tanto como cualquier otro Hdt.3.2, cf. 9.27, πρὸς πόλιν δ' ἐπίσταμαι σθένουσαν ἥκων, εἴ τιν' Ἑλλάδος, μέγα y sé que llego a una ciudad muy poderosa, como no hay otra en toda Grecia S.OC 734, εἴ τις Αἰτωλὶς γυνή como ninguna mujer etolia S.Tr.8, νῦν δ' εἴ τις ἄλλη, δυστυχεστάτη γυνή y ahora soy, si alguna vez la hubo, la más desdichada de las mujeres E.Andr.6, κατ' εἰ δέ τινα τρόπον de cualquier forma, del modo que sea, Schwyzer 656.15 (Tegea IV a.C.), (νῆσος) λιπαρή τε καὶ εὔβοτος, εἴ νύ τις ἄλλη Call.Del.164.

II c. valor eventual

1 fut. de ind. en la prót., la apód. gener. en fut. aunque son posibles el pres. ind., el imperat. y el opt. c. κε(ν), ἄν:

a) apód. c. fut. ὀΐω ἂψ ἀπονοστήσειν ... εἰ δὴ ὁμοῦ πόλεμος τε δαμᾷ καὶ λοιμὸς Ἀχαιούς Il.1.61, εἰ δὲ σύ γ' ἀλλοίων ἐπορέξεαι ... ἦ σ' ἄφαρ ἐκλείψουσι Emp.B 110.6, εἰ μὴ καθέξεις γλῶσσαν, ἔσται σοι κακά E.Fr.5, εἰ δ' ... δίκας βιαίων δώσετ' ἀνθρώποις γάμων ... ναοὺς τίνοντες ἀδικίας κενώσετε E.Io 444, εἰ τιμωρήσεις Πατρόκλῳ ... τὸν φόνον ... αὐτὸς ἀποθανῇ Pl.Ap.28c, εἰ δ' ὑμεῖς ἄλλο τι γνώσεσθε, ὃ μὴ γένοιτο, τίν' οἴεσθ' αὐτὴν ψυχὴν ἕξειν D.28.21, cf. Lys.2.22, εἰ μὴ παύσει κ[α]κοποῶν ἐν τῇ κώμῃ μεταμελή[σ]ει σοι PHib.59.9 (III a.C.), εἰ ἀρνησόμεθα, κἀκεῖνος ἀρνήσεται ἡμᾶς 2Ep.Ti.2.12
frec. en geom. para presentar como eventuales hipótesis que son lógicamente imposibles εἰ γὰρ ... ἡ ΒΓ βάσις ἐπὶ τὴν ΕΖ οὐκ ἐφαρμόσει, δύο εὐθεῖαι χωρίον περιέξουσιν· ὅπερ ἐστὶν ἀδύνατον Euc.1.4;

b) apód. c. pres. ind. εἰ γὰρ ἐθελήσομεν ἐσδέξασθαι τοὺς πολεμίους ἐς τὴν χώρην, ὅδε τοι ἐν αὐτῷ κίνδυνος ἔνι Hdt.1.207, εἰ αὕτη ἡ πόλις ληφθήσεται, ἔχεται καὶ ἡ πᾶσα Σικελία si esta ciudad es capturada, queda dominada toda Sicilia Th.6.91, εἰ δέ τις ἁρπάσει μου καὶ ταῦτα, οὐ φέρω τὴν φθοράν si alguien me arrebata esto también, no soporto la pérdida Ach.Tat.4.8.4;

c) apód. c. imperat. ἀλλ' εἴ μοι κἂν νῦν ἔτι πείσεαι, ἔξελε τοῦτον Sol.22.1, εἰ δέ τις ... μορφᾷ παραμεύσεται ἄλλους ... θνατὰ μεμνάσθω περιστέλλων μέλη Pi.N.11.13, εἰ δὲ ταῦτα μὲν οὐ ποιήσουσι ... τάδε ἤδη σφι λέγετε Hdt.6.9, αἶρε πλῆκτρον, εἰ μάχει levanta el espolón si tienes intención de luchar Ar.Au.759, ὑμέων δ' εἴ τις ἄρειον ἔπος μητίσεται ἄλλη, ἐγρέσθω A.R.1.665, εἰ δ' αὐτὸς ... ἐπιχειρεῖς παραλογίζεσθαι, μήθ' ἡμᾶς ἔλπιζε πάλιν ἐξαπατήσειν Plu.2.252b;

d) apód. c. opt. c. ἄν: μάτην γὰρ ἂν ὧδε πάραλον Ἑλλήνων στρατὸν πλεῖστον εἴημεν ἐκτημένοι, εἰ ... συγχωρήσομεν Hdt.7.161, οὐδέ κε λώβην τίσειεν Πελίης, εἰ μὴ σύ γε νόστον ὀπάσσεις y Pelias no podría pagar su ultraje, si tú no le garantizas el regreso A.R.3.75, εἰ οὖν οὕτως πολιτευσόμεθα ἀλλήλοις καλῶς ἂν ἔχοι PHib.63.10 (III a.C.)
frec. en razonamientos c. reducción ad absurdum εἰ γὰρ ἄνθρωπος μαγεύων ... χειμῶνα καὶ εὐδίην ποιήσει, οὐκ ἂν ἔγωγ' ἔτι θεῖον νομίσαιμι τούτων εἶναι οὐδέν, ἀλλ' ἀνθρώπινον Hp.Morb.Sacr.1.31, cf. Acut.8
c. la apód. implíc. εἰ καὶ δυνήσῃ γ' si es que además vas a poder S.Ant.90.

2 c. subj. en la prót., raro en prosa donde lo normal es ἤν, ἐάν, ἄν qq.u.:

a) c. subj. c. κε(ν) o ἄν y en la apód. gener. fut. o imperat. (aunque es posible tb. el pres. de ind.) εἰ δέ κεν ὣς ἕρξῃς καί τοι πείθωνται Ἀχαιοί, γνώσῃ ἔπειθ' ... si lo haces así y los aqueos te obedecen, pronto sabrás ..., Il.2.364, εἰ δέ κεν ἐργάζῃ, τάχα σε ζηλώσει ἀεργὸς πλουτεῦντα y si trabajas, pronto te envidiará el ocioso al enriquecerte Hes.Op.312, εἰ δ' ἂν ... νόστον ὀπάσσῃ, δὴ τότε οἱ κεραῶν ἐπὶ μηρία θήσομεν αἰγῶν si nos garantiza el regreso, entonces le ofreceremos muslos de cabras cornudas A.R.2.689, en geom. para plantear una proposición εἴ κα ... ὁποτεροῦν ἐπίπεδον ἅπτηται μὴ τέμνον τὸ σχῆμα, καθ' ἓν μόνον ἅψεται σαμεῖον Archim.Con.Sph.16
c. imperat. (o inf. protréptico) en la apód. εἰ μέν κεν Μενέλαον Ἀλέξανδρος καταπέφνῃ, αὐτὸς ἔπειθ' Ἑλένην ἐχέτω Il.3.281, εἰ δέ κεν ἀντικρὺ πταμένη μεσσηγὺς ὄληται, ἄψορροι στέλλεσθαι A.R.2.337
c. pres. de ind. en la apód., esp. en sentencias de tipo general εἰ γάρ τίς κ' ἐθέλῃ τὰ δίκαι' ἀγορεῦσαι γινώσκων, τῷ μέν τ' ὄλβον διδοῖ εὐρύοπα Ζεύς Hes.Op.280, νῦν γὰρ δὴ παρὰ ποσσὶν ἐπήβολός ἐστ' ἀλεωρή, εἴ κεν ἐπιτρέψητε ... A.R.1.695;

b) c. subj. sin κε(ν), ἄν, en la prót. e ind. fut. en la apód. εἰ δ' αὖ τις ῥαίῃσι θεῶν ἐνὶ οἴνοπι πόντῳ, τλήσομαι ... Od.5.221
c. imperat. τὼ δ' αὐτὼ μάρτυροι ἔστων ... εἴ ποτε δὴ αὖτε χρείω ἐμεῖο γένηται sean ambos testigos ... si alguna otra vez me necesitan, Il.1.340, εἰ δ' οὔ μοι πέπρωται ἐς Ἑλλάδα γαῖαν ἱκέσθαι ... πέμπε μιν A.R.1.904
ind. pres. en apód., esp. en frases sentenciosas de carácter gener. y en compar. εἴ περ γάρ τε χόλον γε καὶ αὐτῆμαρ καταπέψῃ, ἀλλά τε καὶ μετόπισθεν ἔχει κότον incluso si en ese día digiere la ira, el rencor lo mantiene después, Il.1.81, δεινὴ γὰρ ἐν βροτοῖσι κἀν θεοῖς πέλει τοῦ προστροπαίου μῆνις, εἰ προδῷ σφ' ἑκών A.Eu.234, εἴ τι νὺξ ἀφῇ, τοῦτ' ἐπ' ἧμαρ ἔρχεται S.OT 198, μέγ' ἐστὶ κέρδος, εἰ διδάσκεσθαι μάθῃς Men.Mon.488, ind. aor. εἰ δὲ δυστυχῇ, βολαῖς ὑγρώσσων σπόγγος ὤλεσεν γραφήν y si viene el infortunio, una esponja mojada arrojada contra ellas (las prósperas cosas humanas), borra el dibujo A.A.1328
en compar. ἡ δ' (ἔλαφος) εἴ πέρ τε τύχῃσι μάλα σχεδόν, οὐ δύναταί σφι χραισμεῖν y ella (la cierva), incluso si se halla muy cerca, no puede socorrerlos, Il.11.116, καὶ φθινόκαρπος ἐοῖσα (δρῦς) διδοῖ ψᾶφον περ' αὐτᾶς, εἴ ποτε χειμέριον πῦρ ἐξίκηται λοίσθιον Pi.P.4.266
raro en prosa εἰ δέ τις τὸ ἀτρεκέστερον τούτων ἔτι δίζηται, ἐγὼ καὶ τοῦτο σημανέω Hdt.5.54, cf. 3.36, εἰ λήμψῃ γυναῖκας ἐπὶ ταῖς θυγατράσιν μου, ὅρα οὐθεὶς μεθ' ἡμῶν ἐστιν LXX Ge.31.50, οὐ ναυτικῆς ... μόνον δεῖ ... εἰ ξυστῶσιν αἱ πόλεις φοβηθεῖσαι Th.6.21
c. subj. en la apód. τά τε πηγαῖα ὕδατα ... εὐπρεπέστερα ... ποιῶσιν ... εἴ τί που ἄλσος ... ᾖ Pl.Lg.761c
en neg. εἰ μή si no, a menos que εἰ μὴ ἐπ' ἑκκαίδεκα ... πήχεας ἀναβῇ ... ὁ ποταμός, οὐκ ὑπερβαίνει ἐς τὴν χώρην Hdt.2.13, καὶ ἐπιμήνια ἄξει, εἰ μὴ πουλυχρόνια ᾖ Hp.Nat.Mul.32 (p.96.9), ἔφησε ... τὸν πόλεμον οὐ καταλύειν, εἰ μὴ πάντες οἱ πολῖται κατέλθωσι D.S.14.32.

3 c. opt. en or. oblicua en la prót. ἐβούλοντο γὰρ σφίσιν, εἴ τινα λάβοιεν, ὑπάρχειν ἀντὶ τῶν ἔνδον querían tener a alguien, si es que lo capturaban, para intercambiarlo con los de dentro Th.2.5, ἐλογίζοντο ὡς εἰ μὴ μάχοιντο, ἀποστήσοιντο μὲν αἱ ... πόλεις X.HG 6.4.6, εἰ δέ τινα φεύγοντα λήψοιτο, προηγόρευεν ὅτι ὡς πολεμίῳ χρήσοιτο manifestaba que, si cogía a alguno huyendo, lo trataría como enemigo X.Cyr.3.1.3, οὐκ ἦν τοῦ ... πολέμου πέρας ... Φιλίππῳ, εἰ μὴ Θηβαίους ... ἐχθροὺς ποιήσειε τῇ πόλει D.18.145.

4 a veces la apód. puede quedar implícita ἀλλ' εἰ μὲν δώσουσι γέρας μεγάθυμοι Ἀχαιοί ...· εἰ δέ κε μὴ δώωσιν si los magnánimos aqueos me ofrecen botín, (bien) ... pero si no me lo dan, Il.1.135, εἴ περ γάρ κ' ἐθέλῃσιν Ὀλύμπιος ἀστεροπητὴς ἐξ ἑδέων στυφελίξαι si el olímpico lanzador de relámpagos quisiera de los asientos arrojarnos, Il.1.580.

III c. valor potencial, c. opt. en la prót.

1 en la apód. tb. opt. c. κε(ν), ἄν:

a) en Hom. y Hes. εἰ μὲν νῦν ἐπὶ ἄλλῳ ἀεθλεύοιμεν Ἀχαιοί, ἦ τ' ἂν ἐγὼ τὰ πρῶτα λαβὼν κλισίηνδε φεροίμην Il.23.274, ἦ σ' ἂν τεισαίμην, εἴ μοι δύναμίς γε παρείη seguro que me vengaría de ti si yo tuviera poder, Il.22.20, εἴ σ' οὕτως ἐθέλοι φιλέειν ... τῶ κέν τις ... ἐκλελάθοιτο γάμοιο Od.3.223, μέγα κεν κεχαροίατο θυμῷ, εἰ ... τάδε πάντα πυθοίατο mucho se alegrarían en su ánimo si se enteraran de todo esto, Il.1.257
la prót. tb. puede llevar κε(ν): εἰ τούτω κε λάβοιμεν, ἀροίμεθά κε κλέος ἐσθλόν Il.5.273, εἰ δέ κεν Ἄργος ἱκοίμεθ' ... γαμβρός κέν μοι ἔοι y si llegáramos a Argos, podría ser mi yerno, Il.9.141, εἴ χ' ὑμεῖς γε φάγοιτε, τάχ' ἄν ποτε καὶ τίσις εἴη si vosotros la devorarais (mi hacienda) rápidamente habría un castigo, Od.2.76, εἴ χ' ἕτερον [γ'] ἄξαις, ἕτερόν κ' ἐπὶ βουσὶ βάλοιο Hes.Op.434, cf. 348
muy raramente en la apód. puede aparecer el subj. c. ἄν: εἰ μὲν δὴ ἀντίβιον σὺν τεύχεσι πειρηθείης, οὐκ ἄν τοι χραίσμῃσι βιὸς καὶ ταρφέες ἰοί Il.11.386;

b) después de Hom. εἴ τις καθείρξαι χρυσὸν ἐν δόμοις πολὺν καὶ σῦκα ... γνοίης χ' ὅσον τὰ σῦκα τοῦ χρυσοῦ κρέσσω Hippon.219, εἴ τις ἁμαρτωλῇσι φίλων ... χολῷτο, οὔποτ' ἂν ... φίλοι εἶεν Thgn.325, εἴης φορητὸς οὐκ ἄν, εἰ πράσσοις καλῶς no habría quien te aguantara si te fuera bien A.Pr.979, οὐδὲ γὰρ ἂν Μήδοκός με ὁ βασιλεὺς ἐπαινοίη, εἰ ἐξελαύνοιμι τοὺς εὐεργέτας X.An.7.7.12, εἰ δ' εἴη μὲν Ὀλυμπιονίκας ... τίνα κεν φύγοι ὕμνον κεῖνος ἀνήρ ...; y si fuera vencedor en Olimpia ... a tal varón ¿qué himno le iba a faltar? Pi.O.6.4, οὐδ' ἂν σὺ φαίης, εἴ σε μὴ κνίζοι λέχος ni tú podrías afirmarlo, si no te atormentaran (los celos de) mi lecho E.Med.568, εἰ δ' ἀναγκαῖον εἴη ... ἑλοίμην ἂν μᾶλλον ... Pl.Grg.469c, εἰ οὖν τις ἡμᾶς ... ἔροιτο ... τί ἂν αὐτῷ ἀποκριναίμεθα; Pl.Prt.311d, ἐθέλοιτ' ἂν οὖν, εἰ μηχανὴν εὕροιμ' ἐγώ, μετ' ἐμοῦ καταλῦσαι τὸν πόλεμον; así pues, ¿querríais, si encontrara un artificio, poner conmigo fin a la guerra? Ar.Lys.112, καὶ ὁ μὴ ἰητρὸς δύναιτ' ἂν ὀρθῶς συγγράψαι, εἰ εὖ ... πύθοιτο Hp.Acut.1, οἶκος δ' αὐτός, εἰ φθογγὴν λάβοι, σαφέστατ' ἂν λέξειεν pero el palacio mismo, si cobrara voz, hablaría claramente A.A.37, εἰ γάρ τις ... ἔργων ἀπόδεξιν συλλογίσαιτο, ἐλάσσονος πόνου τε ἂν καὶ δαπάνης φανείη ἐόντα τοῦ λαβυρίνθου τούτου Hdt.2.148, εἰ δέ τις βουληθείη συλλογίσασθαι τὴν διαφορὰν ... οὐδ' ἂν καθόλου δυνηθείη ... Plb.1.63.8.

2 c. ind. pres. o fut. (raro c. κεν, ἄν) en la apód.:

a) c. apód. en ind. pres. o perf. εἰ γὰρ καὶ τὰ μάλιστα τύχοι τετελεσμένον εἰπών, αὐτὸς ὅμως οὐκ οἶδε pues incluso si lograse el mayor éxito al expresar algo perfecto, ni él lo sabría Xenoph.B 34.3, cf. Democr.B 253, εἰ δὴ μὴ ταχὺ λίποι, ἔτι γλυκυτέραν κεν ἔλπομαι ... κλεΐξειν a menos que pronto te abandone, espero celebrar otra ocasión más grata aún Pi.O.1.108, εἰ δὲ δέοι πάντως ἐς τοῦτο κατὰ τάχος ἀπικνέεσθαι, τυγχάνουσι ἡμῖν ἐόντες τάφοι πατρώιοι y si de todos modos fuera preciso llegar hasta este extremo cuanto antes, tenemos las tumbas de nuestros antepasados Hdt.4.127, εἰ δέ τις καὶ συγχωρήσαι χιόνος εἶναι πλῆθος ... ὅμως ἐλέγχεται τὸ ψεῦδος D.S.1.38
en geom. para plantear casos hipotéticamente posibles καὶ γὰρ συναμφότερος ὁ ΑΒ τοῦ Β τριπλάσιος μέν ἐστιν, εἰ διπλάσιος εἴη ὁ Α τοῦ Β pues si A fuera igual a dos veces B, la suma de A más B sería tres veces B Papp.90;

b) c. apód. en fut. πληθὺν δ' οὐκ ἂν ἐγὼ μυθήσομαι οὐδ' ὀνομήνω, οὐδ' εἴ μοι δέκα μὲν γλῶσσαι ... εἶεν Il.2.488, εἰ μὴ ἓν εἴη, περανεῖ πρὸς ἄλλο si no fuera uno, limitará con otra cosa Meliss.B 5, εἰ δέ γε ἔτι πλείω χρόνον κενεαγγήσας ἐξαπίνης μεταδειπνήσειεν, ἔτι μᾶλλον βαρυνεῖται Hp.Acut.32, οὐ φάσκων αὐτοὺς λύσεσθαι, εἰ μὴ τοῦτο αὐτῷ παρὰ σφῶν αὐτῶν παράσχοιεν Lys.26.24, τλήσομαι εἵνεκα σεῖο, καὶ εἰ μέλλοιμι ... ἔρρειν Call.Del.129, εἰ δὲ καὶ τῆς ἐνεγκούσης ἐπιβαίημεν ... ἀρύσῃ πλοῦτον ὅσον ἂν δύναιο πλεῖστον Hld.2.23.3, c. elipsis del verbo ἀλλ' εἰ καὶ πάσχοιτε διὰ δικαιοσύνην, μακάριοι 1Ep.Petr.3.14, κρεῖττον γὰρ ... εἰ θέλοι τὸ θέλημα τοῦ θεοῦ 1Ep.Petr.3.17;

c) frases incisas, sin apód. εἰ δέοι si fuera preciso Lys.2.14
εἰ δύναιτο, εἰ δυνατὸν εἴη si fuera posible σπεύδων, εἰ δύναιτο, προκαταλαβέσθαι ... Plb.5.52.5, σπουδάζων εἰ δυνατὸν εἴη ... συναγαγεῖν βιβλία I.AI 12.12, ἔσπευδεν γὰρ εἰ δυνατὸν εἴη αὐτῷ ... γενέσθαι εἰς Ἱεροσόλυμα Act.Ap.20.16;

d) εἰ τύχοι como fórmula si cabe, quizá, por ejemplo οὐ τὸ σῶμα τὸ γενησόμενον σπείρεις ἀλλὰ γυμνὸν κόκκον εἰ τύχοι σίτου no siembras el cuerpo que va a nacer sino un simple grano, por ejemplo, de trigo 1Ep.Cor.15.37, cf. D.S.31.16, Luc.Icar.6
esp. frec. en geom. para presentar los dif. casos por ejemplo ἀπειλήφθω ἡ ΑΔ, εἰ τύχοι, μονάδων ιβ Hero Metr.3.3, cf. Papp.1058.

3 c. optativo en la prót. e impf. (raro plusperf.) en la apód., c. valor frecuentativo o iterativo εἴ τίς με ... ἐνίπτοι ... ἀλλὰ σὺ τὸν ἐπέεσσι ... κατέρυκες si alguno me amonestaba, tú lo contenías con palabras, Il.24.768, εἴ τινα πυνθάνοιτο ὑβρίζοντα, τοῦτον ... ἐδικαίευ si se enteraba de que alguno se soliviantaba, lo castigaba Hdt.1.100, cf. 6.138, εἰ μὲν τὰ τοῦδε κρείσσον' ἀγγέλλοιτό σοι, Μενέλαον ᾔνεις E.Tr.1004, cf. Alc.755, εἰ δέ τις καὶ ἀντείποι, εὐθὺς ... ἐτεθνήκει y si alguien protestaba, rápidamente era eliminado Th.8.66, εἰ δέ τινας θορυβουμένους αἴσθοιτο ... κατασβεννύναι τὴν ταραχὴν ἐπειρᾶτο X.Cyr.5.3.55, καὶ οὐκ ἀπελείπετο ἔτι αὐτοῦ, εἰ μή τι ἀναγκαῖον εἴη X.Mem.4.2.40, εἰ δέ τις ἕτερος προπορευθείη συμβουλεύσων ... ἀπέκτεινον Plb.1.69.10.

4 c. sent. por si, para ver si ἐν δὲ πίθοι ... ἕστασαν ... εἴ ποτ' Ὀδυσσεὺς οἴκαδε νοστήσειε dentro estaban unas tinajas, por si alguna vez Odiseo volvía a casa, Od.2.342, σοὶ χρήματα πλεῖστ' ἀπέδειξα ἐν τῷ κοινῷ ... εἰ σοὶ χαριοίμην te asigné en el erario público muchísimo dinero, para ver si te ponía de mi parte Ar.Eq.776, ἱκέται ... δευρ' ἀφίγμεθα, εἴ τινα πόλιν φράσειας ἡμῖν Ar.Au.120, πρὸς τὴν πόλιν, εἰ ἐπιβοηθοῖεν, ἐχώρουν avanzaban hacia la ciudad, por si podían ayudar Th.6.100, cf. 1.58.

IV c. valor irreal de pres., la prót. gener. en impf.

1 la apód. en impf. c. κε(ν), ἄν: ἀλλ' εἰ χεῖρας ἔχον βόες ... βόες δέ τε βουσὶν ὁμοίας καί <κε> θεῶν ἰδέας ἔγραφον pero si los bueyes tuvieran manos, los bueyes pintarían las figuras de los dioses semejantes a bueyes Xenoph.B 15, νῦν εἰ φοβερόν τι ἐνωρῶμεν, πᾶν ἄν σοι προεφράζομεν si en este momento viéramos algún peligro, te lo diríamos todo abiertamente Hdt.1.120, εἰ μὲν εἰχέτην ἤδη φρένας, πολλ' ἂν παρῄνουν S.OT 1511, εἰ μή σε γῆρας πολιὸν ἐξερρύετο, καθῆσ' ἂν ἐν βάκχαισι δέσμιος μέσαις E.Ba.258, εἰ μὲν γὰρ εἷς ἦν ὁ Ἔρως, καλῶς ἂν εἶχε Pl.Smp.180c, ταῦτα δὲ οὐκ ἂν ἐδύναντο ποιεῖν, εἰ μὴ καὶ διαίτῃ μετρίᾳ ἐχρῶντο y eso no lo podrían hacer si no se rigieran por un régimen de vida moderado X.Cyr.1.2.16, οὐ γὰρ ἂν ... ἔφαμεν, εἰ μὴ ... ἐνομίζομεν Isoc.3.26, εἰ περὶ κλίνης ἐλέγομεν ... ἐπειρώμεθα μᾶλλον ἂν διορίζειν τὸ εἶδος αὐτῆς Arist.PA 640b23, εἰ μὴ Ἀλέξανδρος ἤμην, Διογένης ἂν ἤμην si no fuera Alejandro, sería Diógenes, e.e., me gustaría ser Diógenes Plu.Alex.14, εἴ τις ... ψιλὸν ἔλεγεν ἁρμονίας τὸν λόγον, οὕτως ἂν εἶχεν ὁ λόγος Ach.Tat.2.1.2
tb. c. prót. en plusperf. εἰ μή τῳ 'πεποίθειν, οὐκ ἂν ἦν οὕτως ἀκόλαστος si no tuviera confianza en alguna cosa, no sería tan descarado Ar.Nu.1347, ὅπερ, εἰ μὴ ἦν ἰητρικὴ ὅλως μηδ' ἐν αὐτῇ ἔσκεπτο ..., οὐκ ἂν ἦν Hp.VM 1, εἰ δὲ μὴ προσεδέδετο, ἧσσον ἂν διεστρέφετο si no estuviera atado, la distorsión sería menor Hp.Fract.30, εἰ μέντοι, ἔφη, τοῦτο οὕτως ἐπεφύκει, πάντας ἂν ἠνάγκαζεν ὁμοίως si esto fuera así por naturaleza, dijo, obligaría a todos por igual X.Cyr.5.1.9, εἰ γὰρ ἐκεκτήμην οὐσίαν, ἐπ' ἀστράβης ἂν ὠχούμην Lys.24.11, cf. Isoc.5.56.

2 ocasionalmente la apód. puede ir en aor. εἰ δ' ἦν ποιητόν τε καὶ ἔνθετον ἀνδρὶ νόημα, οὔποτ' ἂν ἐξ ἀγαθοῦ πατρὸς ἔγεντο κακός y si el carácter fuera cosa fabricada artificialmente y puesta en el hombre, jamás sería malo el hijo de un hombre bueno Thgn.435, εἰ μὴ πατὴρ ἦσθ', εἶπον ἄν σ' οὐκ εὖ φρονεῖν si no fueras mi padre, te diría que no estás bien de la cabeza S.Ant.755, εἰ μὲν οὖν σύ με ἠρώτας τι τῶν νυνδή, ... εἶπον ἂν ὅτι ... Pl.Euthphr.12d, γινώσκετε ὅτι εἰ ᾔδει ὁ οἰκοδεσπότης ... ἐγρηγόρησεν ἄν sabed que si el dueño de la casa tuviera conocimiento ... vigilaría, Eu.Matt.24.43.

3 la apód. en plusperf. εἰ μὴ γὰρ Διονύσῳ πομπὴν ἐποιοῦντο καὶ ὕμνεον ᾆσμα αἰδοίοισιν, ἀναιδέστατα εἴργαστ' ἄν Heraclit.B 15.

4 en la apód. puede faltar ἄν: ἔτι δὲ εἰ μὲν μείζων τις ἡμῖν ὁ κίνδυνος ἔμελλεν εἶναι ἐκεῖ ἢ ἐνθάδε, ἴσως τὸ ἀσφαλέστατον ἦν αἱρετέον· νῦν δὲ ... si fuéramos a correr mayor riesgo allí que aquí, quizá habría que escoger lo más seguro, ahora bien ... X.Cyr.3.3.17, ὥστ' εἰ μηδὲν εἴχομεν ἄλλο ... εἰπεῖν, ἐκ τούτων ῥᾴδιον εἶναι καταμαθεῖν ... Isoc.12.94, más frec. en época tard. εἰ μὴ ἦν οὗτος παρὰ θεοῦ, οὐκ ἠδύνατο ποιεῖν οὐδέν si ése no viniera de Dios, no podría hacer nada, Eu.Io.9.33, εἰ καὶ μὴ ἀ[νέ]βαινε ἐγὼ τὸν λόγον μου οὐ παρέβαινον POxy.526.10, cf. 530.17 (ambos II d.C.), καὶ εἰ μὲν εἶχόν τινα ἐλπίδα εὑρήσειν σε ... τοῦτο πάντων ἄμεινόν με παρεμυθεῖτο· νυνὶ δὲ ... X.Eph.5.8.4
esp. si la apód. es χρῆν: εἰ ἐτησίαι αἴτιοι ἦσαν, χρῆν καὶ τοὺς ἄλλους ποταμοὺς ... ὁμοίως πάσχειν Hdt.2.20, εἰ γὰρ ἐπ' ἡμέας μούνους ἐστρατηλάτεε ὁ Πέρσης ... χρῆν αὐτὸν πάντων τῶν ἄλλων ἀπεχόμενον ἰέναι Hdt.4.118, ὃ χρῆν σ' ὑφ' ἡμῶν ... παθεῖν, εἰ Ζεὺς δικαίας εἶχεν εἰς ἡμᾶς φρένας E.HF 212
frec. la irrealidad viene confirmada por una frase posterior con νῦν δέ, ἀλλὰ δέ: εἰ γὰρ ἦν τοῦτ' αἴτιον, κἂν ἐγὼ τὰ αὐτὰ ταῦτα ἐπεπόνθη ...· νῦν δ' ἔγωγε ... pues si eso fuera la causa, también yo sufriría lo mismo; ahora bien, yo ... Pl.R.329b, cf. X.An.5.1.10, Lys.5.1, ἐγὼ γοῦν καὶ αὐτὸς ... ἡβρυνόμην ἂν εἰ ἠπιστάμην ταῦτα· ἀλλ' οὐ γὰρ ἐπίσταμαι Pl.Ap.20c.

5 el verbo de la apód. puede estar implícito, en respuestas οὔκ, εἴ γε μὴ παντάπασιν τυφλὸς ἦν no (podría), a menos que estuviera completamente ciego Luc.Pseudol.21.

6 geom., fórmula abreviada εἰ γὰρ μή asegura la irrebatibilidad de una proposición e introduce una nueva posibilidad porque si no fuera así λέγω, ὅτι καὶ πλευρὰ ἡ ΑΓ πλευρᾶς τῆς ΑΒ μείζων ἐστίν. εἰ γὰρ μή, ἤτοι ἴση ἐστίν ... Euc.1.19, εἰ γὰρ μή, ἔστω μείζων ... Archim.Sph.Cyl.1.42.

7 c. el verbo en inf., en or. oblicua λέγουσι ... ὡς πᾶσα ἂν γῆ ἐπίμπλατο τῶν ὀφίων τούτων, εἰ μὴ γίνεσθαι κατ' αὐτοὺς οἷόν τι ... dicen que toda la tierra se llenaría de esas serpientes, si no les sucediera lo mismo que ... Hdt.3.108.

V c. valor irreal de pasado, la prót. gener. en aor.

1 en la apód. aor. c. κε(ν), ἄν (esp. en Hom., frec. la prót. es negat. εἰ μή): καί νύ κεν ἔνθ' ὁ γέρων ἀπὸ θυμὸν ὄλεσσεν εἰ μὴ ἄρ' ὀξὺ νόησε ... Διομήδης y entonces el anciano habría perdido la vida, de no haberlo notado Diomedes, Il.8.90, cf. 5.312, 6.75, Hes.Th.838, καί νύ κε δὴ ... ὀδύροντο πρὸ πυλάων, εἰ μὴ ἄρ' ἐκ δίφροιο γέρων λαοῖσι μετηύδα Il.24.715, καί νύ κεν ἤϊα πάντα κατέφθιτο καὶ μένε' ἀνδρῶν, εἰ μή τίς με θεῶν ὀλοφύρατο καί μ' ἐλέησε Od.4.364, cf. 21.227, 24.529
a veces la irrealidad viene confirmada por νῦν δέ, ἀλλά: εἰ γὰρ ἐγὼ τάδε ᾖδε' ἐνὶ φρεσὶ ... οὐκ ἂν ὑπεξέφυγε ... νῦν δ' ... Il.8.366, καί νύ κεν ἐξετέλεσσαν, εἰ ἥβης μέτρον ἵκοντο· ἀλλ' ... y entonces hubieran cumplido, de haber alcanzado la edad de sazón, pero ..., Od.11.317, εἰ κατέβαν ὑγίειαν ἄγων χρυσέαν ... ἐξικόμαν κε Pi.P.3.73, cf. O.12.16, καὶ ἴσως ἂν διὰ ταῦτα ἀπέθανον, εἰ μὴ ἡ ἀρχὴ διὰ ταχέων κατελύθη y quizá hubiera muerto por esto, si no hubiera caído en seguida el régimen Pl.Ap.32d, cf. 36a, εἰ τοίνυν ὁ Φίλιππος τότε ταύτην ἔσχε τὴν γνώμην ... οὐδὲν ἂν ὧν νυνὶ πεποίηκεν ἔπραξεν D.4.5, ἀλλ' ἔδωκαν ἄν, εἰ λαβεῖν ἠθέλησεν Ach.Tat.4.13.5.

2 en la apód. impf. οὐδ' ἂν ἔγωγε ἐστασίαζον, εἰ ἄλλον εἵλεσθε yo no me habría sublevado, si hubieseis elegido a otro X.An.6.1.32, cf. 2.1.4, δηρὸν δ' ἂν ἐλίνυον αὖθι μένοντες, εἰ μὴ ... Ἡρακλέης ... μετέειπε y por mucho tiempo se habrían quedado allí, si Heracles no hubiera hablado A.R.1.863
incluso cabe que la misma prót. esté tb. en impf. οὐκ ἂν οὖν νήσων ... ἐκράτει, εἰ μή τι καὶ ναυτικὸν εἶχεν así que no habría podido dominar islas, si no hubiera tenido una escuadra Th.1.9, εἰ ἦσαν ἄνδρες ἀγαθοί, ... οὐκ ἄν τοτε ταῦτα ἔπασχον si hubieran sido buenos no hubieran sufrido esto Pl.Grg.516e, ἐδόκει δ' ἂν ἀμφότερα ταῦτα, εἰ ... ψευδόμενος ἐφαίνετο hubiera parecido ambas cosas, si hubiera mostrado estar equivocado X.Mem.1.1.5, προτέρω δέ κε νεῖκος ἐτύχθη, εἰ μὴ δηριόωντας ... Αἰσονίδης κατερήτυεν y en seguida hubiera estallado la disputa, de no haber contenido el Esónida a los que peleaban A.R.1.493.

3 en la apód. plusperf. εἰ δὲ ταύτης διεψεύσθη τῆς ἐλπίδος, εἴς γε τὴν ... ἔχθραν ὁμολογουμένως ἂν αὐτὸν ἐμβεβλήκει Plb.29.9.9.

4 en la apód. puede faltar ἄν: εἰ μὴ χλωρὸν ἔφυσε θεὸς μέλι, πολλὸν ἔφασκον γλύσσονα σῦκα πέλεσθαι si un dios no hubiera creado la dorada miel, afirmarían que los higos son mucho más dulces Xenoph.B 38, esp. c. χρῆν: βασιλεῦσαι χρῆν τὸν παῖδα, εἰ ἐπέζωσε καὶ μὴ ἀπέθανε πρότερον hubiera debido reinar el niño si se hubiera salvado y no hubiera muerto antes Hdt.1.120.

5 c. el verbo en inf., en or. oblicua (νομίζοντες) εἰ ὦν εἶναι τῷ θεῷ τοῦτο μὴ φίλον, οὐκ ἂν οὐδὲ τὰ κτήνεα ποιέειν Hdt.2.64, οἱ Ἀθηναῖοι ... ἔφασαν ... εἰ μὲν ἐπὶ πλέον δυνηθῆναι τῆς ἐκείνων κρατῆσαι, τοῦτ' ἂν ἔχειν Th.4.98.

VI c. verbos que denotan sentimientos como admiración, envidia, indignación, contento, etc., sent. causal porque equiv. complet. que, de que

1 en función de objeto αἰνεῖν ... εἴ τις εὖ πράσσοι βροτῶ[ν B.5.190, cf. 13.199, καὶ ἔπειτα θωμάζω εἴ μοι ἀπεστᾶσι y luego me extraño de que se hayan levantado contra mí Hdt.1.155, ἐγὼ θαύμαζον ἀκούων, εἰ σὺ μὴ εἴης ... Ar.Pax 1292, cf. E.Io 44, X.Cyr.3.3.55, πολὺ ἂν θαυμαστότερον ἦν εἰ ἐτιμῶντο Pl.R.489c, θαυμάζω δ' ἔγωγε, εἰ μηδεὶς ὑμῶν μήτ' ἐνθυμεῖται D.4.43, μηκέτι θαυμάζωμεν, εἰ καὶ διὰ τῶν φλεβῶν ἡ φύσις ἐκκρίνει ... περιττώματα Gal.2.188, ἐθαύμασεν εἰ ἤδη τέθνηκεν Eu.Marc.15.44, πῶς οὐκ ἂν ἐθαύμαζον εἰ τὰ πρῶτά σου ᾔδεισαν; Luc.Pseudol.22, ἀθυμῶ δ' εἰ φανήσομαι ... S.Tr.666, τέθηπα δὲ ἀκούων εἰ νῆσος ἀληθέως ἐστὶ πλωτή Hdt.2.156, φθονεῖς ἄπαις οὖσ', εἰ πατὴρ ἐξηῦρέ με; y no teniendo hijos tú ¿me envidias porque mi padre me encontró? E.Io 1302, Δημοσθένης οὐκ ἀγαπᾷ εἰ μὴ δίκην δέδωκεν Demóstenes no se contenta con no recibir castigo Aeschin.3.147, ἀχθόμενος εἰ Φαρνάβαζος ... κατορθώσει τι μᾶλλον Th.8.109, ὅλος διαπον[ο]ῦμαι εἰ Ἕλενος χαλκοὺς ἀπόλε[σ]εν estoy muy molesto porque Héleno ha perdido el dinero, POxy.743.22 (I a.C.).

2 en función de suj. μέλει μὲν οὐδὲν εἴ με πᾶσ' εἶδεν πόλις nada importa que me haya visto toda la ciudad E.HF 595
frec. dep. de or. nominal δεινὸν δ' εἴ κ' ἐπ' ἄμαξαν ὑπέρβιον ἄχθος ἀείρας ἄξονα καυάξαις Hes.Op.692, τοῦτο μέντοι δεινὸν ἤδη ..., εἰ μαχούμεθα Ar.V.426, καίτοι δεινὸν εἰ οἱ αὐτοὶ μάρτυρες τούτοις μὲν ἂν μαρτυροῦντες πιστοὶ ἦσαν Antipho 6.29, καὶ γὰρ ἂν καὶ δεινὸν εἴη, ... εἰ τοῖς μὲν μὴ δυναμένοις τὰ σφέτερ' αὐτῶν εἰσφέρειν ὀργίζοισθε Lys.29.9, cf. Hdt.7.9, ἐμοὶ μὲν ἐσθ' ἥδιστον εἰ σὺ μήτ' ἐμὲ πείθειν οἷός τ' εἶ ... S.OC 802, ἄτοπον γὰρ ἂν εἴη εἴ τις φαίη φιλεῖν τὸν Δία Arist.MM 1208b30.

VII acompañado de partíc.

1 εἰ καί, καὶ εἰ puede tener valor concesivo aunque, aun cuando τῶ νῦν Τυδεΐδης, εἰ καὶ μάλα καρτερός ἐστι, φραζέσθω μή τίς οἱ ἀμείνων σεῖο μάχηται Il.5.410, εἰ καὶ μάλα τηλόθεν ἐσσί Od.6.312, εἰ καί σε κεδνὰ τέκεν ... ἐρατώνυμος κόρα ... ἀλλὰ ... B.17.29, καὶ εἰ πάνυ ἰσχυρά ἐστι, παύσεται (ἡ λύγξ) aunque sea muy fuerte, el hipo cesará Pl.Smp.185e, οὐδὲ γὰρ εἰ πάντες καὶ πᾶσαι συνεβούλευον αὐτῷ μένειν, ἔμενε ἄν Hdt.8.103, οὐδὲ ταῖς ... ἔγωγε λοιδορίαις, εἰ καὶ πάντων γέγονεν ἀσεβέστατος, εὐδοκῶ Plb.12.15.1, εἰ καὶ ὁ ἔξω ἡμῶν ἄνθρωπος διαφθείρεται, ἀλλ' ὁ ἔσω ἡμῶν ἀνακαινοῦται 2Ep.Cor.4.16, c. subj. ηὗρε δὲ πάντως εἰ καί τις φεύγων ἐν μύχῳ ᾖ θαλάμου Sol.3.29, c. opt. y ἄν: κἂν εἴ με τύπτοις, οὐκ ἂν ἀντείποιμί σοι incluso aunque me golpearas, yo no te contradiría Ar.Ra.585.

2 εἰ άρα v. ἄρα B III 2.

3 εἴ γε, εἰ ... γε v. γε C I 1 d), pero v. tb. εἴγε.

C c. verbos de lengua y conocimiento (o expresiones equiv.) introd. interr. indir. si

I en ind. cuando éste sería el modo en la interr. dir., normalmente tras tiempo primario en la principal σάφα δ' οὐκ οἶδ' εἰ θεός ἐστιν no sé con exactitud si es un dios, Il.5.183, οὐ γάρ τι φωνεῖ παῖς ἔτ' ὢν ἐν σπαργάνοις εἰ λιμὸς ἢ δίψη ... ἔχει A.Ch.756, εἰ ξυμπονήσεις ... σκόπει S.Ant.41, ὁ δὲ νέος ἄδηλον εἰ ἐς γῆρας ἀφίξεται Democr.B 295, ἐπισκέπτεσθαι δὲ χρὴ ... εἴ ποτε αὐτὸν ῥῖγος ἔλαβεν Hp.Prog.16, ὅρα ... εἰ μὴ μόνον ἔχει δεξιῶς πρὸς ἀγοράν Plu.2.660a, σκοπῶμεν εἰ ἡμῖν πρέπει ἢ οὔ Pl.R.451d, ἴδωμεν εἰ ἔρχεται Eu.Marc.15.36, τοὺς νόμους καταμανθάνειν, εἰ καλῶς ὑμῖν κεῖνται ἢ μή Antipho 5.14, πυνθάνομαι ... εἰ δεήσει προσλαβεῖν τραπεζοποιόν Men.Sam.289, διαπυνθανομένων, εἰ νικήσουσιν, εἰ γαμήσουσιν Plu.2.386c
tb. tras tiempo secundario ψῆφον ἐβούλοντο ἐπαγαγεῖν εἰ χρὴ πολεμεῖν Th.1.119, καὶ παρετήρουν αὐτὸν εἰ τοῖς σάββασιν θεραπεύσει αὐτόν Eu.Marc.3.2.

II en subj. cuando en la interr. dir. habría un subjuntivo deliberativo si, por si ἔς τε τὰ χρηστήρια ἔπεμπε εἰ στρατεύηται ἐπὶ Πέρσας había enviado a consultar al oráculo si debería luchar contra los persas Hdt.1.75, τὰ δ' ἐκπώματα ... οὐκ οἶδ' εἰ Χρυσάντᾳ τουτῳῒ δῶ X.Cyr.8.4.16, ἀνακοινοῦσθαι αὐτὸν αὑτῷ, εἰ δῷ τοῖς προέδροις ἐπιψηφίσαι Aeschin.2.68, διώκω δὲ εἰ καὶ καταλάβω Ep.Phil.3.12.

III en opt. tras tiempos de pasado sustituyendo a ind. o subj. si οἱ Νάξιοι ... ἐδέοντο τοῦ Ἀρισταγορέω, εἴ κως αὐτοῖσι παράσχοι δύναμίν τινα los naxios pidieron a Aristágoras si, fuera como fuese, podía proporcionarles un contingente armado Hdt.5.30, ἐχρηστηριάζετο εἰ ἐκβάλοι τὸν Ἄδρηστον Hdt.5.67, ἤρετο γὰρ δὴ εἴ τις ἐμοῦ εἴη σοφώτερος Pl.Ap.21a, τὸν θεὸν ἐπηρώτων εἰ παραδοῖεν Κορινθίοις τὴν πόλιν preguntaban al dios si debían entregar la ciudad a los corintios Th.1.25, cf. X.An.5.8.5, ἐξέπεμπε τοὺς κατοπτεύσοντας καὶ διερευνησομένους, εἴ τινα δυνηθεῖεν λαβεῖν ἀφορμήν Plb.18.19.2, ἔλεγον εἰ βούλοιτο πορεύεσθαι Act.Ap.25.20
c. idea de posibilidad c. ἄν: ἠρώτων ἐκεῖνοι εἰ δοῖεν ἂν τούτων τὰ πιστά X.An.4.8.7, οὐκ οἶδ' εἰ δύναιτ' ἂν εὑρεθῆναι Plb.12.3.3, ἤρετο ... εἰ βούλοιντ' ἂν εἰς ἕνα πεσεῖν τὴν τηλικαύτην ὑπεροχήν Plb.27.10.2.

D usos esp.

I en juramentos o imprecaciones

1 modo ind. en la prót. y opt. cupitivo en la apód. si ἀλλ' εἴ που πτωχῶν γε θεοὶ καὶ ἐρινύες εἰσίν, Ἀντίνοον πρὸ γάμοιο τέλος θανάτοιο κιχείη si es que existen deidades o furias que venguen al pobre, coja a Antínoo la muerte sin dar cumplimiento a sus bodas, Od.17.475
post. la imprecación en primera pers., reforzando así la veracidad de lo expuesto en la prót. ἄθεος ... ὀλοίμαν, φρόνησιν εἰ τάνδ' ἔχω perezca yo abandonado de los dioses si tengo ese pensamiento S.OT 664, κάκιστ' ἀπολοίμην, Ξανθίαν εἰ μὴ φιλῶ que me muera de la peor muerte, si no amo a Jantias Ar.Ra.579, μὴ ζῴην ἔτι εἰ τἀμὰ τέκνα πρὸς βίαν νυμφεύσεται E.Supp.454, cf. Or.1148
la prót. tb. puede ir en opt. o subj. eventual κάκιστ' ἀπολοίμην, εἴ τί σ' αἰτήσαιμ' ἔτι Ar.Ach.476, cf. Eq.694, μήθ' αἷμά μου δέξαιτο κάρπιμον πέδον ... εἴ σ' ἐγὼ προδούς ποτε ἐλευθερώσας τοὐμὸν ἀπολίποιμι σέ E.Or.1086.

2 hebr. en AT, equiv. a no introducido por signo de puntuación καὶ ὤμοσεν λέγων Εἰ ὄψονται οἱ ἄνθρωποι οὗτοι ... τὴν γῆν, ἣν ὤμοσα τῷ Αβρααμ y juró diciendo: Estos hombres no han de ver la tierra que prometí con juramento a Abraham LXX Nu.32.11, cf. De.1.35, καὶ ὤμοσεν Σαουλ λέγων Ζῇ κύριος, εἰ ἀποθανεῖται y juró Saúl: vive el señor, no ha de morir LXX 1Re.19.6, cf. 3Re.1.52, prob. como arcaísmo tb. en el NT ἀμὴν λέγω ὑμῖν, εἰ δοθήσεται τῇ γενεᾷ ταύτῃ σημεῖον en verdad os digo: no se le dará a esta generación un signo, Eu.Marc.8.12
por el contrario εἰ μή introd. un juramento o imprecación posit. ciertamente, seguro καὶ οἱ παῖδες ... εἶπον ... εἰ μὴ κραταιώσομεν ὑπὲρ αὐτούς y los servidores dijeron: ... seguro los venceremos LXX 3Re.21.23.

II introd. interr. dir., frec. en preguntas de tipo oracular y en AT ¿acaso? o sin trad. εἰ λῷον καὶ ἄμει[νό]ν ἐστι τῷ δήμ[ῳ ... IG 22.204.24, 28 (IV a.C.), cf. SEG 15.407 (Dodona IV/III a.C.), Plu.2.408c, Milet 1(7).205b (II d.C.), Astramps.1Quaest.passim, καὶ εἶπεν ἐν τῇ διανοίᾳ αὐτοῦ λέγων Εἰ τῷ ἑκατονταετεῖ γενήσεται; y dijo para sí ¿acaso un centenario podrá engendrar? LXX Ge.17.17, κύριε, σὺ ἠρώτησας τοὺς παῖδάς σου λέγων Εἰ ἔχετε πατέρα ἢ ἀδελφόν; LXX Ge.44.19, cf. 1Re.23.2, εἰ διώξονται ἐν πέτραις ἵπποι; LXX Am.6.12, καὶ ἐπηρώτησαν αὐτὸν λέγοντες· εἰ ἔξεστιν τοῖς σάββασιν θεραπεῦσαι; Eu.Matt.12.10, cf. Eu.Marc.10.2, Act.Ap.21.37, εἶπεν δέ τις αὐτῷ· κύριε, εἰ ὀλίγοι οἱ σῳζόμενοι; Eu.Luc.13.23.
• Etimología: Etim. dud. Quizá ant. forma casual de la r. pron. e-/o-/a-. No está ni probada ni negada la existencia de una H1- inicial en este tema.