ἀποκαθίστημι
• Morfología: [aor. ind. dór. ἀπεκατεστάσαμες TEracl.2.22, cf. 27, tard. ἀπεκατέστησα PTeb.413.4 (II/III d.C.); fut. ind. dór. ἀποκαταστάσοντι TEracl.1.149, cf. 174, inf. délf. ἀποκαταστασεῖν FD 1.358.9 (III a.C.); perf. ind. ἀποκαθέστακα Plb.21.11.9, inf. ἀποκατεστηκέναι PCair.Isidor.94.11 (IV d.C.)
I tr. en v. act., incluido el aor. sigmático
1 tr. c. idea de tiempo, en gener. restituir al estado anterior c. ac. y cont. que a veces indica un estado anterior, a veces tb. c. εἰς y ac.
τὰν ... πολιτείανDecr. en D.18.90,
τὰς ἐκείνου εἰκόναςHdn.2.6.11,
τοὺς διαφυγόντας ... τῶν πολιτῶνPlu.Alex.7,
συνθήκας ... εἰς τὸ ἐξ ἀρχῆςD.H.3.23.19,
εἰς τὸ αὐτὸ ... τὴν πρώτην σφαῖρανArist.Metaph.1074a3,
σεαυτὴν ... εἰς ἐκεῖνον τὸν χρόνονPlu.2.610d,
(Τιγράνης) μετέστειλε τὸν Τιβέριον, ὅπως τὸν μὲν ἐκβάλῃ τῆς βασιλείας, τὸν δὲ ἐς αὐτὴν ἀποκαταστήσῃ(Tigranes) mandó llamar a Tiberio para que echase a uno del trono y restableciese al otro en el mismo D.C.54.9.4,
ὡμολόγει δὲ καὶ τὸ οἴκημα τὸ ἐνοικοδομημένον ἀποκαταστασεῖν ἐν τὸν ξενῶναse avino a reconvertir la parte de la casa habitada para estancia de huéspedes, FD 1.358.9 (III a.C.),
τὰ ... ἐκλελειμμένα πάντα ἐν τοῖς πρότερον χρόνοις ἀποκατέστησεν εἰς τὴν καθήκουσαν τάξινOGI 90.18,
ὅπως ἀποκαταστήσω αὐτὴν ὡς ἦν τὸ πρότερονLXX 1Ma.15.3,
Ἠλίας μὲν ἔρχεται καὶ ἀποκαταστήσει πάνταEu.Matt.17.11, cf. Eu.Marc.9.12, de Cristo
ἀποκαταστήσειν (τὴν ψυχήν) οὐ νῦν προάγειClem.Al.Ex.Thdot.61 (p.127.15)
•abs. curar
αὐτὸς (ὁ κύριος) γὰρ ἀλγεῖν ποιεῖ, καὶ πάλιν ἀποκαθίστησινLXX Ib.5.18, cf. 1Ep.Clem.56.6, Origenes Cels.2.24, en v. pas.
ἐκέλευσεν ... ταύτας (ἀμπέλους) ἐκκόπτεσθαι καὶ εἰς τὸ ἀρχαῖον ἀποκατασταθῆναι (τὴν γῆν)ha ordenado que éstas (viñas) sean cortadas y que (la finca) sea restituida a su estado antiguo, BGU 2060.14 (II a.C.),
ὅταν ... ἀποκατασταθῇ σου ἡ ψυχήPMag.4.631,
αἱ θυγατέρες αὐτῆς ἀποκατασταθήσονται καθὼς ἦσαν ἀπ' ἀρχῆςLXX Ez.16.55,
ἀπεκατεστάθη ὑγιήςEu.Matt.12.13,
θαρροῦντες δ' ἐροῦμεν ὅτι οὐδ' ἀποκατασταθήσονταιanimosamente diremos que no serán restituidos al estado anterior de los judíos, una vez que mataron a Jesucristo, Origenes Cels.4.22,
ὁ θεῖος ἔρως ... ὥσπερ τις ἀΐδιος κύκλος ... ἀπλανεῖ συνελίξει περιπορευόμενος καὶ ἀποκαθιστάμενοςDion.Ar.M.3.713A
•c. dat. de pers. devolver, restituir
τὰν αὐτὰν μορφὰν ... τῷ γεννήσαντι πατέριPhilol.B 21,
τοῖς μὲν πολίταις τὴν δημοκρατίανD.S.20.32,
σοι δίαιταν δικαιοσύνης (ὁ κύριος)LXX Ib.8.6.
2 reponer árboles TEracl.1.149, cf. 174
•de un texto restituir
ὁ δὲ θέλων ἀποκαταστῆσαι τὰ κατὰ τὸν τόπον χωρὶς σολοικίας, σκέψαι εἰ μὴ βιάσεται οὕτως τὴν φράσιν ἀποκαταστάςOrigenes Comm.in Eph.3.17-19 (p.411)
•medic. curar
δασυσμοὺς φωνῆςDsc.1.64, en v. pas.
ἀπεκατεστάθη ἡ χεὶρ αὐτοῦEu.Marc.3.5, Eu.Luc.6.10.
3 c. idea de mov. devolver c. ac. y a veces c. dat. o εἰς y ac.
ταύταν (una tierra) τᾷ ἈθάνᾳTEracl.2.22, cf. 27,
ἵππονX.Lac.6.3,
αὐτὸν εἰς οἶκονPlb.8.27.6,
ἐὰν ... τοὺς ὁμήρους ἀποκαταστήσῃ τοῖς γονεῦσιPlb.3.98.7,
τιμὴν ... ὈλυμπιάδιD.S.18.65,
ὥστ' ἐκείνας (νῆας) ... ἀποκαταστῆσαιD.C.Epit.8.16.3,
ὃς (Elias) ἀποκαταστήσει καρδίαν πατρὸς πρὸς υἱόνLXX Ma.3.23,
διὰ τὸ μετὰ καλῆς πίστεως ταῦτά σε ἀποκατεστηκέναιpor haberlos devuelto tú de buena fe, PCair.Isidor.94.11 (IV d.C.),
τοῦτο αὐτῷ ἀποκαταστήσωse lo devolveré yo a él, POxy.2726.33 (II d.C.), cf. PYale 36.16 (III a.C.),
ἀποκαταστήσω αὐτοὺς εἰς τὴν γῆν αὐτῶνLXX Ie.16.15, 23.8, cf. I.AI 11.2,
ἀποκαταστήσω σοι πάντα ἀγρόνLXX 2Re.9.7,
τό τε διάδημα πάλιν ἀποκαθίστησιν αὐτῷI.AI 15.195, en v. pas.
τὰ ἱερὰ σκεύη ... ἀποκατασταθῆναι εἰς τὸν οἶκον τὸν ἐν ΙερουσαλημLXX 1Es.6.25,
ἀλλ' ὀλίγον χρόνον θλιβήσῃ, καὶ πάλιν ἀποκατασταθήσῃ εἰς τὸν οἶκόν σουHerm.Sim.7.6,
ἀποκατεστάθη μοι ὁ υἱὸς Ἀπίωνme fue devuelto mi hijo Apión, POxy.38.12 (I d.C.),
κρίνομεν τό τε ἱερὸν ἀποκατασταθῆναι αὐτοῖςLXX 2Ma.11.25,
ἵνα τάχειον ἀποκατασταθῶ ὑμῖνpara que yo os sea devuelto con toda rapidez, Ep.Hebr.13.19,
ὅπως ταῦτα πάντα αὐτοῖς εἰς ἀκέραιον ἀποκατασταθῇIUrb.Rom.1.14 (I a.C.)
•de dinero, deudas, etc., pagar
τῇ πατρίδι ὑμῶν τὸ ἐνδέον τοῦ χρυσίουPOxy.1117.8 (II d.C.),
Αβρααμ τῷ Εφρων τὸ ἀργύριονLXX Ge.23.16,
ἐπαναγκασθῆναι [τοὺς προειρημένους ἀποκαταστῆσαί μοι τὰ πρ]οκ[εί]μενα πάνταque las personas antedichas sean obligadas a devolverme todos los préstamos antedichos, PCair.Isidor.74.18 (IV d.C.), cf. POxy.2713.23 (III d.C.)
•en v. pas. ser prestado
ἀποδότω (πυρόν) ... ἀποκαθεσταμένον εἰς οἶκον πρὸς αὐτήνque devuelva (el trigo) a ella prestado en casa de un préstamo en especie PAmh.2.46.6 (II a.C.)
•c. compl. de personas buscadas por la ley entregar
ἐὰν δὲ ἀποκαταστήσῃ ... Διονύσιον ἄκυρο[ς ἔστωy si entrega a Dionisio, que (éste) sea privado de derechos, PHib.93.7 (III a.C.),
ἀποκατα(σ)τῆσαι τὸ σῶμα ἐπί σεentregarte el esclavo a tí de un esclavo fugitivo PSI 359.9 (III a.C.),
προσ[αγγέλλω ὑ]μῖν ... [τοὺς ... γεγ]ραμμένους ἀποκ[αταστῆσαιos ordeno entregar a los culpables, SB 9677.4 (II d.C.)
•en sent. milit. devolver a la antigua formación
ἀποκατάστησον (σεαυτόν)Ascl.Tact.12.11
•geom. restituir a la posición inicial en v. pas.
εἴ κα εὐθεῖα ... γραμμὰ ... περιενεχθείσα ... ἀποκατασταθῇ πάλιν, ὅθεν ὥρμασενsi una línea recta, tras ser hecha girar, es restituida a su posición inicial, de donde partió Archim.Spir.11 def., cf. Con.Sph.praef.
4 c. compl. de pers. y de lugar llevar, acompañar
τοὺς ἀπιέναι φάσκοντας ... ἀποκαταστῆσαι εἰς τὴν οἰκίανThphr.Char.7.5,
πάντων τῶν χριστιανῶν καὶ τοῦ ὁσίου ἐπισκόπου ἀποκαταστησάντων αὐτόνMarc.Diac.V.Porph.62, fig.
ὅπως ... ἐπὶ τὴν σεμνὴν τῆς φιλαδελφίας ἡμῶν ἀγνὴν ἀγωγὴν ἀποκαταστήσῃ ἡμᾶς1Ep.Clem.48.1,
τοὺς συνήθεις αὕτη (ἡ φιλία) ἀποκατέστησεν ὥστε φιλεῖσθαι ὑπ' ἀλλήλωνella (la amistad) es la que acompaña a los amigos de modo que se amen los unos a los otros, PLugd.Bat.17.14.11, en v. pas.
οἱ γὰρ ἐξ ἀνθρώπων εἰς ἀγγέλους μεταστάντες χίλια ἔτη μαθητεύονται ὑπὸ τῶν ἀγγέλων, εἰς τελειότητα ἀποκαθιστάμενοιpues quienes de hombres pasan a ser ángeles, durante mil años son instruidos por los ángeles siendo conducidos a la perfección Clem.Al.Ecl.57 (p.154.9),
ὅπως ἀποκατασταθῶσιν πάλιν τῷ θεῷSIG 459.7 (Berea III a.C.).
5 nombrar en v. pas.
γράψω τῷ τοῦ νόμ[ου στρατηγ]ῷ ἵνα τοῖς παιδίοις δύο ἐπί[τροποι] ἀποκατασταθῶσιMitteis Chr.2.88.2.18 (II d.C.).
II intr., en v. med. y aor. rad. y med.-pas.
1 intr. volver al estado anterior o normal c. εἰς o ἐπί y ac.
εἰς φύσινArist.MM 1204b37,
οἱ Μεσσήνιοι ... ἀποκατέστησαν εἰς τὴν ἐξ ἀρχῆς κατάστασινPlb.23.17.1,
πάλιν ἀπεκατέστη εἰς τὴν χρόαν τῆς σαρκὸς αὐτοῦLXX Ex.4.7,
ἀποκατέστη ἡ τοῦ Λαζάρου ψυχὴ ἐπὶ τὸ σῶμα αὐτοῦOrigenes Io.28.6 (p.395.31),
εἰς αὐτάν (sc. φύσιν)Ti.Locr.100c,
εἰς τοὺς ... ἀπείρουςPorph.Antr.34, abs.
ῥᾳδίωςArist.Cat.9b25
•de ahí depositarse de un sedimento, Dsc.5.89
•de enfermedades calmarse, cesar Hp.Aph.6.49
•de personas o partes del cuerpo curarse
οὕτως ἀποκατέστη (ἡ παῖς)Aristodem.8.1,
ἐξιλασάμενος τὸν θεὸν ... ἀποκατέστηAristeas 316, cf. Eu.Marc.8.25
•arreglarse
τὰ πράγματαWilcken Chr.1.10.5 (II a.C.)
•reincorporarse a una federación los carineos, Plb.2.41.14.
2 convertirse en
(οἱ σκώληκες) πάντες ... εἰς κεράστην ἀποκαθίστανταιThphr.HP 4.14.5,
νῆσον ἀποκαταστῆναιAnon.Vat.39
•cambiar de estado
ἐὰν δὲ ἀποκαταστῇ ὁ χρὼς ὁ ὑγιὴς καὶ μεταβάλῃ λευκήpero si la piel sana cambia de estado y se convierte en blanca en la lepra, LXX Le.13.16.
3 volver a la posición inicial
πάλιν ἐπὶ τὴν ἐκ ἀρχῆς ὑπάρχουσαν ... καμπήνde un resorte, Ph.Bel.70.46,
Ἀφροδίτη ... εἰς ταὐτὸν (ἥλιον) ἀποκαθίσταταιCleom.2.7.126, de las estrellas, Phlp.in Mete.112.11
•ser devuelto, volver
εἰς τὴν κώμηνPOxy.2721.25 (III d.C.),
ἰς ἈλεξάνδριανPPetaus 57.6 (V d.C.), de unos prisioneros, Vett.Val.68.24,
ἐς ὀρθόνde soldados a la posición correcta, Ael.Tact.26.3, del retorno periódico del ciclo cósmico, Chrysipp.Stoic.2.190.
4 trasladarse
τὴν [θαλαμηγόν] ... δοῦναι Πλειστάρχῳ ὅπως ἀποκατασταθῇ εἰς ...PRyl.558.2 (III a.C.).