ἀμύνω
• Prosodia: [-ῡ- en aor. y pres., -ῠ- en los demás tiempos]
• Morfología: [ind. ép. ἀμυνέμεν Od.2.60, fut. jón. ἀμυνέω Hdt.9.60, -εῦσι Hdt.9.6]


I c. ac. de cosa o pers. alejar algo nocivo de alguien

1 rechazar, apartar en v. act. c. ac. de cosa δούλιον ἦμαρ Il.6.463, λοιγόν Il.5.603, Pi.N.9.37, τὴν ἐπιοῦσαν δουλείαν Pl.Lg.693a, τειχέων προσαμβάσεις E.Ph.744, χειμῶνα Pl.Prt.321a, τὰ ἐκ τῶν ἐναντίων τεχνάσματα Aen.Tact.37.8, ἀλεγεινὰ πάθη Orph.L.291
c. ac. de pers. δήϊον ἄνδρα Il.22.84, ἄνδρας μνηστῆρας Od.24.380, τὸν βάρβαρον Pl.Lg.692e, πολεμίους Pl.Phdr.260b, τοὺς ἐπιόντας Arist.Pol.1267a25
v. med. alejar de sí, rechazar c. ac. de cosa νηλεὲς ἦμαρ Il.13.514, τοῦτον (ἔρωτα) Gorg.B 11.19, μόρον A.A.1381, τὸ δυστυχές E.Heracl.302, θάνατον Pl.Lg.869b, τὰς ἐπιβουλάς Isoc.12.114, cf. S.Fr.1004
c. ac. de pers. στίχας ἀνδρῶν Il.17.510, τὴν Δαρείου στρατιήν Hdt.3.158, ἐκεῖνον S.Fr.589, πολεμίους E.Supp.529, αὐτούς Pl.Lg.692d, ἐχθρούς LXX Sap.11.3
raro en v. pas. ser apartado φθονεροὶ δ' ἀμύνονται Pi.P.11.54, cf. Th.1.40, Pl.Lg.845c.

2 sólo v. act. alejar, apartar c. ac. de pers. y gen. de cosa Τρῶας ἄ. νεῶν Il.15.731
c. ac. de cosa y gen. de pers. αὐτοῦ κῆρας Il.4.11, θυμοῦ βέλη ... ψυχᾶς ἀ. S.OT 894, πατρίδος δουληΐην Anacr.75.2, φόνον δ' ἤμυνεν ... παιδός Nonn.D.28.212
c. ac. y prep. de gen. ἀρὴν ἀπὸ οἴκου Od.2.59, ὑπὲρ σφετέρης πόλιος ... λοιγὸν ἀ. Hes.Sc.240, ἀπὸ μητρὸς λώβην A.R.1.816.

3 sólo v. act. librar a alguien de algo, c. ac. de cosa y dat. de pers. Δαναοῖσιν ἀεικέα λοιγόν Il.1.456, cf. 341, Cratin.171, νηλεὲς ἦμαρ Αἴανθ' Il.11.588, cf. Od.8.525, βατράχοισιν ἀ. αἰπὺν ὄλεθρον Batr.279, τῷδ' ἀ. φόνον E.Or.624
fig. γαστρὶ ... ἀ. λιμόν Pi.I.1.49, σώματι θάνατον E.HF 194, βρῶμα ... ἀ. δὲ τοῖς νεμομένοις τὴν ἐκ τῶν ἄλλων ἀπορίαν I.AI 3.31.

II ir en ayuda de alguien

1 act. sólo c. dat. de pers. asistir, ayudar σοῖσιν ἔτῃσι Il.6.262, Ἀργείοισιν Od.11.500, cf. Il.11.674, Democr.B 255, Hdt.9.6, Ar.Eq.577, E.HF 219, Antipho 4.4.1, A.R.3.694, Opp.C.2.154
c. dat. de pers. y giro de prep. c. ac. prestar ayuda contra Ἄργείοις πρὸς Καδμείους Pl.Mx.239b, Κούρησιν ἐπὶ τοὺς Αἰτωλούς Paus.10.31.3, cf. 7.2.9
fig. c. dat. ἄ. ... ἐμῇ δυσπραξίᾳ E.IA 903, σοῖς κακοῖς E.Or.419, τῇ μουσικῇ Plu.2.674f
c. dat. e inf. τοῖς μὲν οὐκ ἠμύνατε σωθῆναι no les ayudasteis a salvarse Th.6.80.

2 act. y med. abs.: en v. act. ayudar, socorrer, auxiliar χεῖρες ἀμύνειν εἰσὶ καὶ ἡμῖν Il.13.814, cf. 312, ἀμύνειν ... ὑπισχνεῖτο Stesich.1.14A., ξυνδικασταὶ ... ἀμύνατε Ar.V.197, τὰ ἀμυνεῦντα Hdt.3.155, cf. Alcm.1.65, S.OC 429, Th.1.50, Artem.4.45, Nic.Al.371, 388
c. dat. instrum. asistir con σθένει Il.13.678
c. ἐπί + ac. hacer la defensa contra ἐπὶ τὰς προσβολὰς τῶν μηχανῶν ἀμύνωσιν Onas.42.5
en v. med. defenderse ἀμύνεσθαι φίλον ἔστω Il.16.556, ἢν συλλαμβανόμενος ἀμύνηται Hdt.1.80, οἱ ἀμυνόμενοι Th.3.102, X.HG 7.5.10, cf. Th.1.142, Isoc.16.44, Pl.Grg.456e, Lg.637c, 692e, Cri.49d.

3 act. y med., c. gen.: en v. act. luchar por, proteger νεῶν Il.13.109, οὐ παιδός Il.16.522, c. prep. de gen. περὶ Πατρόκλοιο Il.17.182, ἑτάρου περὶ τεθνειῶτος Batr.234, ὑπὲρ τῶνδε E.HF 578, ὑπὲρ τῆς Ἑλλάδος Pl.Lg.692d, πρὸ πάντων Plb.6.6.8
en v. med. luchar (por algo propio) ἀ. νεῶν defender las propias naves, Il.12.179, σφῶν αὐτῶν Il.12.155, c. prep. de gen. περὶ πάτρης Il.12.243, περὶ τῶν οἰκείων Th.2.39, περὶ τοῦ σώματος Lys.3.18, πρὸ φίλας πάτρας Pi.I.7.27, ὑπὲρ τῆς ἑαυτῶν ἐλευθερίας D.23.139, cf. X.Cyn.9.9, Plu.2.869b, Q.S.7.510.

4 act., c. ac. de cosa ayudar, beneficiar νηδύν Nic.Th.868.

III gener. en v. med. corresponder a alguien con algo

1 devolver el mal o la afrenta, vengarse de c. ac. de pers. τοὺς πατέρας Ar.Nu.1428, Ἥρη ... ἀ. παρακοίτην Nonn.D.8.125
c. ac. de pers. y dat. instrum. ἔργοις πεπονθὼς ῥήμασίν σ' ἀμύνομαι S.OC 873, σιδήρῳ ... ἠμυνάμην αὐτόν Antipho 4.2.2, cf. D.S.14.53, Arr.Epict.4.1.167, Heraclit.All.40
c. ac. de pers. y gen. de cosa καὶ ἀμύναιντό σε ὦν ἔδρασας αὐτούς Luc.DMort.13.6
c. ac. de pers. y prep. de gen. ἄνδρας ἅμα ἐχθροὺς ... ὑπὲρ πολλῶν ἀδικημάτων ἀ. Th.5.69, cf. Isoc.5.125, Plu.2.768d, τοὺς Ἕλληνας ἀμύνασθαι περὶ ὦν ... διειργάσατο D.S.4.28, ἠμύνατο τοὺς Εὐβοέας διὰ τῆς ποιήσεως Ὅμηρος D.Chr.2.12
sólo c. gen. de cosa ἀμύνεσθαι ὦν ἔπαθον Th.1.96, cf. Antipho 4.4.6, Paus.2.26.6
abs. vengarse ἐμφανῶς ἠμύνατο S.Tr.278, cf. Sol.Lg.19b
v. act. vengarse de ἔργα ... κακὰ S.Ph.602.

2 devolver el favor, agradecer abs. Simon.106, ἀλλ' ἐὰν ᾖ χαρίεις, ἀμύνεται εὖ δρῶν Arist.EN 1162b10
c. ac. de pers. y dat. instrum. τοῖς ὁμοίοις ἡμᾶς Th.1.42, cf. 4.63
v. act. ἀμύνω τοῖσδε τοῖς λόγοις τάδε S.OC 1128.
• Etimología: De una raíz *H3emH3-/H3meH3 ‘obrar con energía’. En grado P/ø cf. ai. amiti ‘jurar’, gr. ὀμόσω, aaa. emiz ‘violento’; en grado ø/P gr. μῶται, μῶρος, lat. moueo, gr. ἀμεύσασθαι; en gr. ø/ø gr. ὄμνυμι, ἀμύνω.