ἀμύνω
• Prosodia: [-ῡ- en aor. y pres., -ῠ- en los demás tiempos]
• Morfología: [ind. ép. ἀμυνέμεν Od.2.60, fut. jón. ἀμυνέω Hdt.9.60, -εῦσι Hdt.9.6]
I c. ac. de cosa o pers. alejar algo nocivo de alguien
1 rechazar, apartar en v. act. c. ac. de cosa
δούλιον ἦμαρIl.6.463,
λοιγόνIl.5.603, Pi.N.9.37,
τὴν ἐπιοῦσαν δουλείανPl.Lg.693a,
τειχέων προσαμβάσειςE.Ph.744,
χειμῶναPl.Prt.321a,
τὰ ἐκ τῶν ἐναντίων τεχνάσματαAen.Tact.37.8,
ἀλεγεινὰ πάθηOrph.L.291
•c. ac. de pers.
δήϊον ἄνδραIl.22.84,
ἄνδρας μνηστῆραςOd.24.380,
τὸν βάρβαρονPl.Lg.692e,
πολεμίουςPl.Phdr.260b,
τοὺς ἐπιόνταςArist.Pol.1267a25
•v. med. alejar de sí, rechazar c. ac. de cosa
νηλεὲς ἦμαρIl.13.514,
τοῦτον (ἔρωτα)Gorg.B 11.19,
μόρονA.A.1381,
τὸ δυστυχέςE.Heracl.302,
θάνατονPl.Lg.869b,
τὰς ἐπιβουλάςIsoc.12.114, cf. S.Fr.1004
•c. ac. de pers.
στίχας ἀνδρῶνIl.17.510,
τὴν Δαρείου στρατιήνHdt.3.158,
ἐκεῖνονS.Fr.589,
πολεμίουςE.Supp.529,
αὐτούςPl.Lg.692d,
ἐχθρούςLXX Sap.11.3
•raro en v. pas. ser apartado
φθονεροὶ δ' ἀμύνονταιPi.P.11.54, cf. Th.1.40, Pl.Lg.845c.
2 sólo v. act. alejar, apartar c. ac. de pers. y gen. de cosa
Τρῶας ἄ. νεῶνIl.15.731
•c. ac. de cosa y gen. de pers.
αὐτοῦ κῆραςIl.4.11,
θυμοῦ βέλη ... ψυχᾶς ἀ.S.OT 894,
πατρίδος δουληΐηνAnacr.75.2,
φόνον δ' ἤμυνεν ... παιδόςNonn.D.28.212
•c. ac. y prep. de gen.
ἀρὴν ἀπὸ οἴκουOd.2.59,
ὑπὲρ σφετέρης πόλιος ... λοιγὸν ἀ.Hes.Sc.240,
ἀπὸ μητρὸς λώβηνA.R.1.816.
3 sólo v. act. librar a alguien de algo, c. ac. de cosa y dat. de pers.
Δαναοῖσιν ἀεικέα λοιγόνIl.1.456, cf. 341, Cratin.171,
νηλεὲς ἦμαρ Αἴανθ'Il.11.588, cf. Od.8.525,
βατράχοισιν ἀ. αἰπὺν ὄλεθρονBatr.279,
τῷδ' ἀ. φόνονE.Or.624
•fig.
γαστρὶ ... ἀ. λιμόνPi.I.1.49,
σώματι θάνατονE.HF 194,
βρῶμα ... ἀ. δὲ τοῖς νεμομένοις τὴν ἐκ τῶν ἄλλων ἀπορίανI.AI 3.31.
II ir en ayuda de alguien
1 act. sólo c. dat. de pers. asistir, ayudar
σοῖσιν ἔτῃσιIl.6.262,
ἈργείοισινOd.11.500, cf. Il.11.674, Democr.B 255, Hdt.9.6, Ar.Eq.577, E.HF 219, Antipho 4.4.1, A.R.3.694, Opp.C.2.154
•c. dat. de pers. y giro de prep. c. ac. prestar ayuda contra
Ἄργείοις πρὸς ΚαδμείουςPl.Mx.239b,
Κούρησιν ἐπὶ τοὺς ΑἰτωλούςPaus.10.31.3, cf. 7.2.9
•fig. c. dat.
ἄ. ... ἐμῇ δυσπραξίᾳE.IA 903,
σοῖς κακοῖςE.Or.419,
τῇ μουσικῇPlu.2.674f
•c. dat. e inf.
τοῖς μὲν οὐκ ἠμύνατε σωθῆναιno les ayudasteis a salvarse Th.6.80.
2 act. y med. abs.: en v. act. ayudar, socorrer, auxiliar
χεῖρες ἀμύνειν εἰσὶ καὶ ἡμῖνIl.13.814, cf. 312,
ἀμύνειν ... ὑπισχνεῖτοStesich.1.14A.,
ξυνδικασταὶ ... ἀμύνατεAr.V.197,
τὰ ἀμυνεῦνταHdt.3.155, cf. Alcm.1.65, S.OC 429, Th.1.50, Artem.4.45, Nic.Al.371, 388
•c. dat. instrum. asistir con
σθένειIl.13.678
•c. ἐπί + ac. hacer la defensa contra
ἐπὶ τὰς προσβολὰς τῶν μηχανῶν ἀμύνωσινOnas.42.5
•en v. med. defenderse
ἀμύνεσθαι φίλον ἔστωIl.16.556,
ἢν συλλαμβανόμενος ἀμύνηταιHdt.1.80,
οἱ ἀμυνόμενοιTh.3.102, X.HG 7.5.10, cf. Th.1.142, Isoc.16.44, Pl.Grg.456e, Lg.637c, 692e, Cri.49d.
3 act. y med., c. gen.: en v. act. luchar por, proteger
νεῶνIl.13.109,
οὐ παιδόςIl.16.522, c. prep. de gen.
περὶ ΠατρόκλοιοIl.17.182,
ἑτάρου περὶ τεθνειῶτοςBatr.234,
ὑπὲρ τῶνδεE.HF 578,
ὑπὲρ τῆς ἙλλάδοςPl.Lg.692d,
πρὸ πάντωνPlb.6.6.8
•en v. med. luchar (por algo propio)
ἀ. νεῶνdefender las propias naves, Il.12.179,
σφῶν αὐτῶνIl.12.155, c. prep. de gen.
περὶ πάτρηςIl.12.243,
περὶ τῶν οἰκείωνTh.2.39,
περὶ τοῦ σώματοςLys.3.18,
πρὸ φίλας πάτραςPi.I.7.27,
ὑπὲρ τῆς ἑαυτῶν ἐλευθερίαςD.23.139, cf. X.Cyn.9.9, Plu.2.869b, Q.S.7.510.
4 act., c. ac. de cosa ayudar, beneficiar
νηδύνNic.Th.868.
III gener. en v. med. corresponder a alguien con algo
1 devolver el mal o la afrenta, vengarse de c. ac. de pers.
τοὺς πατέραςAr.Nu.1428,
Ἥρη ... ἀ. παρακοίτηνNonn.D.8.125
•c. ac. de pers. y dat. instrum.
ἔργοις πεπονθὼς ῥήμασίν σ' ἀμύνομαιS.OC 873,
σιδήρῳ ... ἠμυνάμην αὐτόνAntipho 4.2.2, cf. D.S.14.53, Arr.Epict.4.1.167, Heraclit.All.40
•c. ac. de pers. y gen. de cosa
καὶ ἀμύναιντό σε ὦν ἔδρασας αὐτούςLuc.DMort.13.6
•c. ac. de pers. y prep. de gen.
ἄνδρας ἅμα ἐχθροὺς ... ὑπὲρ πολλῶν ἀδικημάτων ἀ.Th.5.69, cf. Isoc.5.125, Plu.2.768d,
τοὺς Ἕλληνας ἀμύνασθαι περὶ ὦν ... διειργάσατοD.S.4.28,
ἠμύνατο τοὺς Εὐβοέας διὰ τῆς ποιήσεως ὍμηροςD.Chr.2.12
•sólo c. gen. de cosa
ἀμύνεσθαι ὦν ἔπαθονTh.1.96, cf. Antipho 4.4.6, Paus.2.26.6
•abs. vengarse
ἐμφανῶς ἠμύνατοS.Tr.278, cf. Sol.Lg.19b
•v. act. vengarse de
ἔργα ... κακὰS.Ph.602.
2 devolver el favor, agradecer abs. Simon.106,
ἀλλ' ἐὰν ᾖ χαρίεις, ἀμύνεται εὖ δρῶνArist.EN 1162b10
•c. ac. de pers. y dat. instrum.
τοῖς ὁμοίοις ἡμᾶςTh.1.42, cf. 4.63
•v. act.
ἀμύνω τοῖσδε τοῖς λόγοις τάδεS.OC 1128.
• Etimología: De una raíz *H3emHu̯3-/H3meHu̯3 ‘obrar con energía’. En grado P/ø cf. ai. amiti ‘jurar’, gr. ὀμόσω, aaa. emiz ‘violento’; en grado ø/P gr. μῶται, μῶρος, lat. moueo, gr. ἀμεύσασθαι; en gr. ø/ø gr. ὄμνυμι, ἀμύνω.