διατελέω
• Morfología: [dór. pres. ind. 1a plu. διατελέομες Socr.Ep.16.1, jón. 3a plu. διατελεῦσι Hdt.7.111, subj. 3a plu. διατελέωντι ICos ED 149.8 (IV/III a.C.), beoc. διατελίωνθι IG 7.2406.9 (Tebas IV/III a.C.), ciren. impf. 3a sg. διέτελε SEG 28.1540.40 (I a.C.)]
A tr.
I en tema de aor. o fut.
1 aor. terminativo o fut. llevar a término, acabar, completar c. compl. de espacio, del discurso o de tiempo
διατελέσαι τὴν ὁδόνX.An.4.5.11,
ἐκεῖνον τὸν λόγον διετέλεσαςPl.Erx.403d,
ἐπείπερ ἡρξάμην, διατελέσαι βούλομαι τὰ περὶ Εὔφρονοςpuesto que empecé, quiero acabar con los asuntos de Eufrón X.HG 7.3.4, en fut.
αὐθημερὸν γὰρ τὸν σταθμὸν διατελέσειν προσδοκήσαντεςD.C.41.22.4
•esp. c. ac. temp. cumplir hasta el final
ἐπειδὰν δὲ τὰ δέκα ἔτη διατελέσωσινX.Cyr.1.2.12,
διατελέσαι τὸν βίονacabar la vida, e.e. morir Str.14.1.16,
πολλοὶ ληφθέντες ... δουλεύοντες τὸν βίον διετέλεσανtras ser hechos prisioneros ... acabaron su vida como esclavos And.Myst.138, cf. Is.7.8, Wilcken Chr.125.10 (III d.C.),
διετέλεσε τὸν βίον εἰρηνικῶς μέχρι τῆς τελευτῆςD.S.11.67,
τὸν βίον διατελέσαι πάντα ἐν ἡσυχίᾳPaus.3.7.6, cf. 2.6.1.
2 aor. complexivo o pres. llevar a cabo, realizar, cumplir c. compl. de acción o abstr.
κλαυθμὸνT.Iob 41.4,
τὰ τῇ ὑπατείᾳ προσήκονταD.C.57.14.9, cf. 13.4, 60.23.4, 66.26.1,
αὐτὸς τὰς μονομαχίας διετέλεσεél mismo se encargó de los combates de gladiadores D.C.54.29.6
•tb. en pres., insistiendo en la continuidad
τί δῆτ' ἔτερψας ὦ τάλαινά με ἐλπὶς τότ', οὐ μέλλουσα διατελεῖν χάριν;E.Heracl.434,
ἐξῆν δὲ αὐτοῖς ... τὰς ἀπογραφὰς τῆς ἑκάστου εὐπορίας διατελεῖνpodían llevar a cabo el registro de los bienes de cada uno D.C.Epit.7.19.7,
ἔτος ἤδη διατελοῦντι τῷ Νομᾷ τεσσαρακοστόνa Numa que ya cumplía cuarenta años Plu.Num.5,
μὴ ἆρα αἱ ἡμέραι τὰ πάντα διατελοῦσι;después de todo, ¿no lo cumple todo el tiempo?, POxy.120ue.10 (IV d.C.)
•relig. cumplir, celebrar
τὸ μυστήριονMelit.Pasch.95,
τὸ σάββατονApoll.Io 35.15.
II en pres., aor. complexivo o perf., c. ac. temp. pasar, ocupar el tiempo de forma continuada, frec. vivir
a) c. part. o adj. pred. del suj.
θυμὸν ... ἔχων ἀπενθῆ ... δ. βίονB.Fr.11.3,
ὁ Νεῖλος ... βραχὺς τὸν χειμῶνα ἅπαντα διατελέει ἐώνel Nilo durante todo el invierno continúa bajo Hdt.2.19,
οὕτω μὲν δὴ τοὺς ὀκτὼ μῆνας διατελέει χειμὼν ἐώνasí transcurre el invierno durante ocho meses Hdt.4.28,
πάντα τὸν αἰῶνα ... πτισάνας διδόντεςHp.Acut.7, cf. Hdt.6.117, Pl.Ap.31a, R.411a, D.S.1.74,
διαμαχόμενοι ... δεύτερον ἐνιαυτὸν ἤδη διατελεῖτεPlb.3.109.2, cf. Fauorin.Cor.29,
(τὸν οἶνον) ἡδύν θ' ἅπασι τοὐπίλοιπον διατελεῖνAlex.46.9,
τεσσαρεσκαιδεκάτην ... ἡμέραν ... ἄσιτοι διατελεῖτεAct.Ap.27.33,
παρασκευαζόμενοι δὲ ταῦτα ὅλην τὴν ἡμέραν διετέλεσανTh.7.38, cf. LXX Ie.20.7,
μετ' ἀλλήλων καλῶς πολιτευόμενοι διετέλεσαν ἔτη πεντήκοντα καὶ ὀκτώD.S.11.49, cf. D.C.50.11.1,
ἑβδομήκοντ' ἔτη διετελέσαμεν ἄπειροι μὲν τυραννίδωνIsoc.4.106,
διετέλεσαν τὴν νύκτα ... ἄσιτοιD.C.73.13.5,
ἱπποτροφῶν δὲ διατετέλεκα ... τὸν ἅπαντα χρόνονHyp.Lyc.16, cf. Lys.16.18, IG 22.223A.5 (IV a.C.), c. el part. impl.
οὐκ ἀεὶ τὰ μὲν γῆ τὰ δὲ θάλαττα διατελεῖ πάντα τὸν χρόνονno siempre los mismos lugares pasan todo el tiempo siendo tierra y mar Arist.Mete.351a23;
b) c. otras determ.
ἀλύπως διατελεῖν τὸν βίον ἅπανταPl.Phlb.43d,
πόλεις ... αἳ ἂν πλεῖστον χρόνον ἐν εἰρήνῃ διατελῶσιX.Vect.5.2,
ἐν τῇ θαλάττῃ πλείω χρόνον διατελεῖνArist.Pr.933a14,
ἐν Αἵδου διατελούντων τὸν ἄπειρον αἰῶναD.S.1.51;
c) sin otra determ. vivir
μὴ θεραπευόμενοι δὲ πολὺν χρόνον διατελέουσινsi no son tratados viven mucho tiempo Hp.Aph.6.38.
B intr., en tema de pres. o aor. complexivo
1 continuar, seguir, mantener una actividad o mantenerse, permanecer, quedarse, persistir en un estado o con una cualidad:
a) c. part. pred.
αὕτη ἡ οἰκίη διατελέει μούνη ἐλευθέρη ἐοῦσα ΠερσέωνHdt.3.83, cf. 7.111, ICos l.c., IG l.c.,
γέρεα μεγάλα, τὰ διατελέομεν ἔχοντεςgrandes honores que seguimos disfrutando Hdt.9.26,
ἱροφάνται τῶν χθονίων θεῶν διετέλεον ἐόντεςsiguieron siendo hierofantas de los dioses ctónicos Hdt.7.153,
μέχρι τεσσερεσκαίδεκα ἡμερέων τοιαῦτα πάσχων διατελέειHp.Int.3,
χρήματα δὲ πολλὰ καὶ νῦν φέροντες διατελοῦσινAnaximen.Rh.1434a9,
ἄνομβρος ἡ χώρη καὶ ἀκρύσταλλος διατελέει ἐοῦσαHdt.2.22,
ὁ νόμος οὗτος διατελέει ἐὼν ὅμοιος τὸ μέχρι ἐμεῦ ἀπ' ἀρχῆςHdt.2.113, cf. 1.196, Hp.Epid.1.8, D.H.4.22, 6.50, D.C.36.27.2, c. el part. impl.
ὅπως ... ἀνδράποδα διατελοῖενX.Cyr.8.1.44, impers.
ἐπὶ ... τοῦ Βάττου οὕτω διετέλεε ἐόνταasí continuaron las cosas bajo el reinado de Bato Hdt.4.162;
b) c. adj. pred.
ἄνοσοιHp.Epid.1.14,
πρόθυμοςTh.6.89,
ἀνυπόδητός τε καὶ ἀχίτωνX.Mem.1.6.2,
ἐν τῷ βίῳ ἄπταιστοςEpict.Gnom.52,
ἄδιψοι μέχρι πλείστου διατελοῦσινpermanecen más tiempo sin sed Gal.17(2).679,
Ἄραβες, ὄντες δυσκαταπολέμητοι, διατελοῦσι ἀδούλωτοιD.S.2.48, cf. Th.1.34, Pl.Prt.345c, Hld.4.12.3,
τοῦ γὰρ δικαίου ... ἀθάνατος ἀεὶ δόξα διατελεῖpues del justo la gloria se mantiene siempre inmortal E.Fr.585.2,
μόνη γὰρ δὴ αὕτη ἀρχὴ διατελεῖ οἵαπερ ἐξ ἀρχῆς κατεστάθηX.Lac.15.1,
τὸ δ' ὠχρὸν (τοῦ ᾠοῦ) ... μαλακὸν διατελεῖArist.HA 560a25, cf. Ocell.7, Ph.1.454, Plu.2.115c;
c) c. otras determ. locales, modales y temp.
ὡσαύτως διατελέεινHdt.6.52,
διατέλει ὥσπερ ἤρξωPl.Grg.494c,
ἐν ὕπνῳ διατελοῦσινpermanecen durmiendo Arist.GA 779a24, cf. HA 584a14,
ἐν ΑἰγίνᾳSocr.l.c.,
κατ' οἶκονAen.Tact.10.13, cf. 3.6, 7.1,
ἤρξαντο καῦσοι καὶ διετέλεον μέχρι ἰσημερίηςcomenzaron fiebres que persistieron hasta el equinoccio Hp.Epid.1.14, cf. 2.3.1, Arist.HA 561a20;
d) en tema de aor.
δι' ὅλου τοῦ βίου ἄδιψος καὶ ἄποτος διετέλεσεArist.Fr.103, cf. Str.14.3.3,
ἄτρωτοι διατελέσαντεςPh.1.677,
κυπάρισσος ... ἀνέστη καὶ ἀκμάζουσα διετέλεσεun ciprés (caído) se irguió por sí mismo y continuó viviendo D.C.66.1.3,
ἀπ' ἀρχῆς μέχρι τῆς τελευτῆς διετέλεσε σεμνόςD.C.74.5.7,
πρὸς ὕδωρ ... διατελέσαιcontinuar en busca de agua, e.e. no parar hasta encontrar agua X.An.1.5.7,
αἱ μιμήσεις, ἐὰν ἐκ νέων πόρρω διατελέσωσινla imitación, si comenzando en la infancia prosigue hasta mucho después Pl.R.395d.
2 hacer algo de forma continuada, repetida o regular, soler, no cesar de
a) en tema de pres., c. part. pred.
τί φασι τοὺς πρὸ [ὑ]μῶν γεγενημένους ... διατελεῖν ποιοῦντας;¿qué dicen que solían hacer vuestros predecesores? Din.1.100,
οὕτω γὰρ ὀνομάζων διατελεῖ τὸν θεόνPlu.2.364d,
εἴη ἂν ὡς τοῖς θεοῖς εὐχομένη διατελῶsería tal y como he estado rogando continuamente a los dioses, UPZ 59.4 (II a.C.),
διετέλει ... τὰς μελαίνας τρίχας περιαιρουμένηsolía arrancarle los pelos negros Aesop.31,
ἐπιστολὴν παρὰ σοῦ ἐν ᾗ φιλοφρονούμενός τε περὶ ἡμᾶς διετέλειςuna carta tuya en la que mostrabas constante afecto por nosotros Epicur.Ep.[3] 84,
ἀεὶ τὰς χώρας Ἰλλυριοὶ πορθοῦντες διετέλουνPlb.2.5.1,
ὅσην εὔνοιαν ἔχων ... διατελῶD.18.1, frec. en decr.
ἀν[ὴρ διατελεῖ ἀγα]θὸς ὤν περὶ τὸν δῆμονIG 22.448.7 (IV a.C.),
ἐν τῷ τῆς συμπολιτείας χρόνῳ διετέλει πάντα κα[ὶ λέγ]ων καὶ πράσσων ὑπὲρ τῶν συμφερόντωνIKeramos 6.4 (II a.C.), cf. D.18.57,
ἡ πόλις ἡμῶν διατελε[ῖ το]ὺς μὲν κακοὺ<ς> κολάζο[υσαHyp.Epit.5, cf. Plu.Arat.38, 2.611b, Aristox.Harm.14.11;
b) en tema de aor., c. part. pred.
διετέλεσας ... τὰ στοιχεῖα ἐν τε τῇ ὄψει διαγιγνώσκειν πειρώμενοςPl.Tht.206a,
ἀεὶ θύων τοῖς θεοῖς διετέλεσαBGU 287.7, cf. PMich.157.9, 158.6 (todos III d.C.),
ὅπερ ἂν διατελέσαιμι κἀγὼ πράττων ὑπὲρ ὑμῶνlo que yo querría hacer constantemente en favor vuestro Ap.Ty.Ep.11, cf. Plb.1.81.4, tb. en perf.
οὓς ... διαβάλλων ἐν τῇ κατηγορίᾳ διατετέλεκεAeschin.2.44,
δικαιοσύνης, ἧς ἔχων διατετέλεκεν ἐν πᾶσι τοῖς τῆς πόλεως καιροῖςdel sentido de la justicia que no dejó de tener en todos los avatares de la ciudad, IKeramos 7.11 (I a.C.), cf. Din.1.94, Luc.Pisc.6, Theopomp.Hist.100, Plu.Pyrrh.19.
3 pasar el tiempo, ocupar el tiempo en su totalidad, de donde vivir
a) en tema de pres., c. part. pred.
οἱ δὲ φθονοῦντες ... ἐπὶ τοῖς τῶν ἄλλων ἀγαθοῖς λυπούμενοι διατελοῦσινThphr.Fr.156,
οὐκ ἐσχόλαζον, ἀλλὰ διετέλουν ᾄδωνBabr.140.6,
τὴν χορτώδη τροφὴν σιτούμενοι διετέλουνLXX 2Ma.5.27,
προσκυνούμενον ὑπὸ πάντων ... διατελεῖνLXX Es.8.12 l, cf. Theopomp.Hist.62, Men.Pc.515, Erasistr.247, Arr.Epict.4.10.35, c. otras determ. modales y locales
οἱ διατελοῦντες μετ' ἀλλήλων διὰ βίουlos que permanecen juntos a lo largo de la vida Pl.Smp.192c,
χαριέντως δ.vivir plácidamente Pl.R.426a,
ἐπικινδύνωςVett.Val.177.16,
τὸν παῖδα ... ἐν χορείαις καὶ ... θιάσοις ... διατελεῖνD.S.3.64,
ὁ μειρακίσκος ἐν ἄγρῳ διετέλειMen.Georg.4;
b) en aor.
διετέλεσε τιμώμενοςvivió siendo objeto de honores Str.14.5.14, cf. Luc.Tim.33,
οἱ δ' ἀσεβεῖς ... ἄγευστοι τοῦ τῆς ἀθανασίας ποτοῦ διατελέσαντεςlos impíos, que viven sin probar la bebida de la inmortalidad Ph.1.575;
c) en fut.
λαβὼν ὅρκους ὡς ἀεὶ τίμιος ὢν διατελέσειrecibiendo juramento de que siempre disfrutará de un puesto de honor I.BI 4.523.