διατελέω
• Morfología: [dór. pres. ind. 1a plu. διατελέομες Socr.Ep.16.1, jón. 3a plu. διατελεῦσι Hdt.7.111, subj. 3a plu. διατελέωντι ICos ED 149.8 (IV/III a.C.), beoc. διατελίωνθι IG 7.2406.9 (Tebas IV/III a.C.), ciren. impf. 3a sg. διέτελε SEG 28.1540.40 (I a.C.)]


A tr.

I en tema de aor. o fut.

1 aor. terminativo o fut. llevar a término, acabar, completar c. compl. de espacio, del discurso o de tiempo διατελέσαι τὴν ὁδόν X.An.4.5.11, ἐκεῖνον τὸν λόγον διετέλεσας Pl.Erx.403d, ἐπείπερ ἡρξάμην, διατελέσαι βούλομαι τὰ περὶ Εὔφρονος puesto que empecé, quiero acabar con los asuntos de Eufrón X.HG 7.3.4, en fut. αὐθημερὸν γὰρ τὸν σταθμὸν διατελέσειν προσδοκήσαντες D.C.41.22.4
esp. c. ac. temp. cumplir hasta el final ἐπειδὰν δὲ τὰ δέκα ἔτη διατελέσωσιν X.Cyr.1.2.12, διατελέσαι τὸν βίον acabar la vida, e.e. morir Str.14.1.16, πολλοὶ ληφθέντες ... δουλεύοντες τὸν βίον διετέλεσαν tras ser hechos prisioneros ... acabaron su vida como esclavos And.Myst.138, cf. Is.7.8, Wilcken Chr.125.10 (III d.C.), διετέλεσε τὸν βίον εἰρηνικῶς μέχρι τῆς τελευτῆς D.S.11.67, τὸν βίον διατελέσαι πάντα ἐν ἡσυχίᾳ Paus.3.7.6, cf. 2.6.1.

2 aor. complexivo o pres. llevar a cabo, realizar, cumplir c. compl. de acción o abstr. κλαυθμὸν T.Iob 41.4, τὰ τῇ ὑπατείᾳ προσήκοντα D.C.57.14.9, cf. 13.4, 60.23.4, 66.26.1, αὐτὸς τὰς μονομαχίας διετέλεσε él mismo se encargó de los combates de gladiadores D.C.54.29.6
tb. en pres., insistiendo en la continuidad τί δῆτ' ἔτερψας ὦ τάλαινά με ἐλπὶς τότ', οὐ μέλλουσα διατελεῖν χάριν; E.Heracl.434, ἐξῆν δὲ αὐτοῖς ... τὰς ἀπογραφὰς τῆς ἑκάστου εὐπορίας διατελεῖν podían llevar a cabo el registro de los bienes de cada uno D.C.Epit.7.19.7, ἔτος ἤδη διατελοῦντι τῷ Νομᾷ τεσσαρακοστόν a Numa que ya cumplía cuarenta años Plu.Num.5, μὴ ἆρα αἱ ἡμέραι τὰ πάντα διατελοῦσι; después de todo, ¿no lo cumple todo el tiempo?, POxy.120ue.10 (IV d.C.)
relig. cumplir, celebrar τὸ μυστήριον Melit.Pasch.95, τὸ σάββατον Apoll.Io 35.15.

II en pres., aor. complexivo o perf., c. ac. temp. pasar, ocupar el tiempo de forma continuada, frec. vivir

a) c. part. o adj. pred. del suj. θυμὸν ... ἔχων ἀπενθῆ ... δ. βίον B.Fr.11.3, ὁ Νεῖλος ... βραχὺς τὸν χειμῶνα ἅπαντα διατελέει ἐών el Nilo durante todo el invierno continúa bajo Hdt.2.19, οὕτω μὲν δὴ τοὺς ὀκτὼ μῆνας διατελέει χειμὼν ἐών así transcurre el invierno durante ocho meses Hdt.4.28, πάντα τὸν αἰῶνα ... πτισάνας διδόντες Hp.Acut.7, cf. Hdt.6.117, Pl.Ap.31a, R.411a, D.S.1.74, διαμαχόμενοι ... δεύτερον ἐνιαυτὸν ἤδη διατελεῖτε Plb.3.109.2, cf. Fauorin.Cor.29, (τὸν οἶνον) ἡδύν θ' ἅπασι τοὐπίλοιπον διατελεῖν Alex.46.9, τεσσαρεσκαιδεκάτην ... ἡμέραν ... ἄσιτοι διατελεῖτε Act.Ap.27.33, παρασκευαζόμενοι δὲ ταῦτα ὅλην τὴν ἡμέραν διετέλεσαν Th.7.38, cf. LXX Ie.20.7, μετ' ἀλλήλων καλῶς πολιτευόμενοι διετέλεσαν ἔτη πεντήκοντα καὶ ὀκτώ D.S.11.49, cf. D.C.50.11.1, ἑβδομήκοντ' ἔτη διετελέσαμεν ἄπειροι μὲν τυραννίδων Isoc.4.106, διετέλεσαν τὴν νύκτα ... ἄσιτοι D.C.73.13.5, ἱπποτροφῶν δὲ διατετέλεκα ... τὸν ἅπαντα χρόνον Hyp.Lyc.16, cf. Lys.16.18, IG 22.223A.5 (IV a.C.), c. el part. impl. οὐκ ἀεὶ τὰ μὲν γῆ τὰ δὲ θάλαττα διατελεῖ πάντα τὸν χρόνον no siempre los mismos lugares pasan todo el tiempo siendo tierra y mar Arist.Mete.351a23;

b) c. otras determ. ἀλύπως διατελεῖν τὸν βίον ἅπαντα Pl.Phlb.43d, πόλεις ... αἳ ἂν πλεῖστον χρόνον ἐν εἰρήνῃ διατελῶσι X.Vect.5.2, ἐν τῇ θαλάττῃ πλείω χρόνον διατελεῖν Arist.Pr.933a14, ἐν Αἵδου διατελούντων τὸν ἄπειρον αἰῶνα D.S.1.51;

c) sin otra determ. vivir μὴ θεραπευόμενοι δὲ πολὺν χρόνον διατελέουσιν si no son tratados viven mucho tiempo Hp.Aph.6.38.

B intr., en tema de pres. o aor. complexivo

1 continuar, seguir, mantener una actividad o mantenerse, permanecer, quedarse, persistir en un estado o con una cualidad:

a) c. part. pred. αὕτη ἡ οἰκίη διατελέει μούνη ἐλευθέρη ἐοῦσα Περσέων Hdt.3.83, cf. 7.111, ICos l.c., IG l.c., γέρεα μεγάλα, τὰ διατελέομεν ἔχοντες grandes honores que seguimos disfrutando Hdt.9.26, ἱροφάνται τῶν χθονίων θεῶν διετέλεον ἐόντες siguieron siendo hierofantas de los dioses ctónicos Hdt.7.153, μέχρι τεσσερεσκαίδεκα ἡμερέων τοιαῦτα πάσχων διατελέει Hp.Int.3, χρήματα δὲ πολλὰ καὶ νῦν φέροντες διατελοῦσιν Anaximen.Rh.1434a9, ἄνομβρος ἡ χώρη καὶ ἀκρύσταλλος διατελέει ἐοῦσα Hdt.2.22, ὁ νόμος οὗτος διατελέει ἐὼν ὅμοιος τὸ μέχρι ἐμεῦ ἀπ' ἀρχῆς Hdt.2.113, cf. 1.196, Hp.Epid.1.8, D.H.4.22, 6.50, D.C.36.27.2, c. el part. impl. ὅπως ... ἀνδράποδα διατελοῖεν X.Cyr.8.1.44, impers. ἐπὶ ... τοῦ Βάττου οὕτω διετέλεε ἐόντα así continuaron las cosas bajo el reinado de Bato Hdt.4.162;

b) c. adj. pred. ἄνοσοι Hp.Epid.1.14, πρόθυμος Th.6.89, ἀνυπόδητός τε καὶ ἀχίτων X.Mem.1.6.2, ἐν τῷ βίῳ ἄπταιστος Epict.Gnom.52, ἄδιψοι μέχρι πλείστου διατελοῦσιν permanecen más tiempo sin sed Gal.17(2).679, Ἄραβες, ὄντες δυσκαταπολέμητοι, διατελοῦσι ἀδούλωτοι D.S.2.48, cf. Th.1.34, Pl.Prt.345c, Hld.4.12.3, τοῦ γὰρ δικαίου ... ἀθάνατος ἀεὶ δόξα διατελεῖ pues del justo la gloria se mantiene siempre inmortal E.Fr.585.2, μόνη γὰρ δὴ αὕτη ἀρχὴ διατελεῖ οἵαπερ ἐξ ἀρχῆς κατεστάθη X.Lac.15.1, τὸ δ' ὠχρὸν (τοῦ ᾠοῦ) ... μαλακὸν διατελεῖ Arist.HA 560a25, cf. Ocell.7, Ph.1.454, Plu.2.115c;

c) c. otras determ. locales, modales y temp. ὡσαύτως διατελέειν Hdt.6.52, διατέλει ὥσπερ ἤρξω Pl.Grg.494c, ἐν ὕπνῳ διατελοῦσιν permanecen durmiendo Arist.GA 779a24, cf. HA 584a14, ἐν Αἰγίνᾳ Socr.l.c., κατ' οἶκον Aen.Tact.10.13, cf. 3.6, 7.1, ἤρξαντο καῦσοι καὶ διετέλεον μέχρι ἰσημερίης comenzaron fiebres que persistieron hasta el equinoccio Hp.Epid.1.14, cf. 2.3.1, Arist.HA 561a20;

d) en tema de aor. δι' ὅλου τοῦ βίου ἄδιψος καὶ ἄποτος διετέλεσε Arist.Fr.103, cf. Str.14.3.3, ἄτρωτοι διατελέσαντες Ph.1.677, κυπάρισσος ... ἀνέστη καὶ ἀκμάζουσα διετέλεσε un ciprés (caído) se irguió por sí mismo y continuó viviendo D.C.66.1.3, ἀπ' ἀρχῆς μέχρι τῆς τελευτῆς διετέλεσε σεμνός D.C.74.5.7, πρὸς ὕδωρ ... διατελέσαι continuar en busca de agua, e.e. no parar hasta encontrar agua X.An.1.5.7, αἱ μιμήσεις, ἐὰν ἐκ νέων πόρρω διατελέσωσιν la imitación, si comenzando en la infancia prosigue hasta mucho después Pl.R.395d.

2 hacer algo de forma continuada, repetida o regular, soler, no cesar de

a) en tema de pres., c. part. pred. τί φασι τοὺς πρὸ [ὑ]μῶν γεγενημένους ... διατελεῖν ποιοῦντας; ¿qué dicen que solían hacer vuestros predecesores? Din.1.100, οὕτω γὰρ ὀνομάζων διατελεῖ τὸν θεόν Plu.2.364d, εἴη ἂν ὡς τοῖς θεοῖς εὐχομένη διατελῶ sería tal y como he estado rogando continuamente a los dioses, UPZ 59.4 (II a.C.), διετέλει ... τὰς μελαίνας τρίχας περιαιρουμένη solía arrancarle los pelos negros Aesop.31, ἐπιστολὴν παρὰ σοῦ ἐν ᾗ φιλοφρονούμενός τε περὶ ἡμᾶς διετέλεις una carta tuya en la que mostrabas constante afecto por nosotros Epicur.Ep.[3] 84, ἀεὶ τὰς χώρας Ἰλλυριοὶ πορθοῦντες διετέλουν Plb.2.5.1, ὅσην εὔνοιαν ἔχων ... διατελῶ D.18.1, frec. en decr. ἀν[ὴρ διατελεῖ ἀγα]θὸς ὤν περὶ τὸν δῆμον IG 22.448.7 (IV a.C.), ἐν τῷ τῆς συμπολιτείας χρόνῳ διετέλει πάντα κα[ὶ λέγ]ων καὶ πράσσων ὑπὲρ τῶν συμφερόντων IKeramos 6.4 (II a.C.), cf. D.18.57, ἡ πόλις ἡμῶν διατελε[ῖ το]ὺς μὲν κακοὺ<ς> κολάζο[υσα Hyp.Epit.5, cf. Plu.Arat.38, 2.611b, Aristox.Harm.14.11;

b) en tema de aor., c. part. pred. διετέλεσας ... τὰ στοιχεῖα ἐν τε τῇ ὄψει διαγιγνώσκειν πειρώμενος Pl.Tht.206a, ἀεὶ θύων τοῖς θεοῖς διετέλεσα BGU 287.7, cf. PMich.157.9, 158.6 (todos III d.C.), ὅπερ ἂν διατελέσαιμι κἀγὼ πράττων ὑπὲρ ὑμῶν lo que yo querría hacer constantemente en favor vuestro Ap.Ty.Ep.11, cf. Plb.1.81.4, tb. en perf. οὓς ... διαβάλλων ἐν τῇ κατηγορίᾳ διατετέλεκε Aeschin.2.44, δικαιοσύνης, ἧς ἔχων διατετέλεκεν ἐν πᾶσι τοῖς τῆς πόλεως καιροῖς del sentido de la justicia que no dejó de tener en todos los avatares de la ciudad, IKeramos 7.11 (I a.C.), cf. Din.1.94, Luc.Pisc.6, Theopomp.Hist.100, Plu.Pyrrh.19.

3 pasar el tiempo, ocupar el tiempo en su totalidad, de donde vivir

a) en tema de pres., c. part. pred. οἱ δὲ φθονοῦντες ... ἐπὶ τοῖς τῶν ἄλλων ἀγαθοῖς λυπούμενοι διατελοῦσιν Thphr.Fr.156, οὐκ ἐσχόλαζον, ἀλλὰ διετέλουν ᾄδων Babr.140.6, τὴν χορτώδη τροφὴν σιτούμενοι διετέλουν LXX 2Ma.5.27, προσκυνούμενον ὑπὸ πάντων ... διατελεῖν LXX Es.8.12 l, cf. Theopomp.Hist.62, Men.Pc.515, Erasistr.247, Arr.Epict.4.10.35, c. otras determ. modales y locales οἱ διατελοῦντες μετ' ἀλλήλων διὰ βίου los que permanecen juntos a lo largo de la vida Pl.Smp.192c, χαριέντως δ. vivir plácidamente Pl.R.426a, ἐπικινδύνως Vett.Val.177.16, τὸν παῖδα ... ἐν χορείαις καὶ ... θιάσοις ... διατελεῖν D.S.3.64, ὁ μειρακίσκος ἐν ἄγρῳ διετέλει Men.Georg.4;

b) en aor. διετέλεσε τιμώμενος vivió siendo objeto de honores Str.14.5.14, cf. Luc.Tim.33, οἱ δ' ἀσεβεῖς ... ἄγευστοι τοῦ τῆς ἀθανασίας ποτοῦ διατελέσαντες los impíos, que viven sin probar la bebida de la inmortalidad Ph.1.575;

c) en fut. λαβὼν ὅρκους ὡς ἀεὶ τίμιος ὢν διατελέσει recibiendo juramento de que siempre disfrutará de un puesto de honor I.BI 4.523.