βάσᾰνος, -ου, ἡ


I 1piedra de toque χρυσὸς ἐν βασάνῳ πρέπει el oro se distingue en la piedra de toque Pi.P.10.67, ἐς βάσανον δ' ἐλθὼν παρατρίβομαι ὥστε μολίβδῳ χρυσός Thgn.417, παρατρίβεσθαι πρὸς τὰς βασάνους Arist.Col.793b1, cf. Thgn.450, 1105, Pi.Fr.122.16, Antipho Soph.B 88, Antipho Fr.157, Hsch.s.u. βασανίτης, fig. νεαρὰ ... δόμεν βασάνῳ ἐς ἔλεγχον someter a prueba lo nuevo en la piedra de toque Pi.N.8.20.

2 fig. comprobación, prueba c. gen. obj. οὐκ ἔστιν μείζων β. χρόνου οὐδενὸς ἔργου Lyr.Eleg.Adesp.22W., τῶν πολιτῶν ... βάσανον ... λαμβάνειν ἀνδρείας τε πέρι Pl.Lg.648b, βάσανον εἰληφέναι ἀπὸ τοῦ πατρὸς ... τῆς εἰς αὑτὸν εὐνοίας Is.9.29, τοῦ χρυσίου μὲν β. ... πῦρ Com.Adesp.306Au., β. του ἀρώματος ... ἡ αἴξ la prueba de que es la especia la da la cabra Philostr.VA 3.4, cf. Antiph.232b.1, X.Cyr.7.5.64, Plb.6.2.6, Plu.2.109c, c. gen. subjet. β. χερῶν una prueba de fuerza S.OC 835, pero ἐκ πυρὸς β. la prueba del fuego Plb.21.20.7, βάσανον ἐπὶ τῶν ὁμοίων ἔργων λαβεῖν presentar una prueba basada en hechos similares D.H.Dem.16, abs. σοφὸς ὤφθη βασάνῳ se le vio sabio ante la prueba S.OT 510, β. δὲ πάρεστιν ἰδέσθαι Ar.Th.800, cf. 801, B.9.58, μετὰ πολλῆς βασάνου ἀγωνιστικῶς διήλεγχε Marin.Procl.22, διδόναι βάσανον φανεράν ofrecer una prueba fehaciente Chilo SHell.523.3, de los candidatos a un puesto βασάνοις ὑποκείσεσθαι someterse a las pruebas, POxy.58.25 (III d.C.)
en el sent. de obstáculo δώσω τὴν βάσανον εἰς πρόσωπον αὐτοῦ pondré ante él una prueba e.d. un obstáculo LXX Ez.3.20
indagación ἀκρίβειάν τινα ... ἔχειν εἰς βασάνου κρίσιν Poll.7proem.
experiencia ἧς (νόσου) ἔσχ' ἐπί σοι βά<σα>νον IUrb.Rom.1167.2 (III d.C.).

II 1interrogatorio hecho con tortura τοῖσι ἐπίστευε σιγᾶν ἐς πᾶσαν βάσανον ἀπικομένοισι Hdt.8.110, διὰ τῶν βασάνων ἐλεγχόμενος ἀνθωμολογεῖτο Plb.30.8.7, cf. 15.27.7, 9, IG 12(3).174.12 (Astipalea I a.C.)
jur., como procedimiento formal, en un proceso, aplicado a esclavos y servidores παραδοῦναι εἰς βάσανον Is.8.17, διδόναι εἰς βάσανον Antipho 1.12, φεύγειν τὴν βάσανον D.29.12, 13, εἰς βάσανον αἰτεῖν Herod.2.88, cf. Is.8.12, D.29.14, 30.35, PLille 29.1.22 (III a.C.)
en plu. confesiones bajo tortura τὰ ἐν ταῖς βασάνοις εἰρημένα ὑπὸ τῶν βασανιζομένων καὶ ἀναγραφέντα βασάνους ὠνόμασε Hyp.Fr.5, cf. D.53.54, Arist.Rh.1355b37
tortura, tormento como castigo αἰσχίσταις βασάνοις ἀποτυμπανισθήσεται LXX 3Ma.3.27, μετὰ πῦρ καὶ σίδηρον καὶ τὰς πολλὰς βασάνους Alciphr.3.16.3, de los tormentos del infierno Eu.Luc.16.23, MAMA 4.36 (Frigia VI d.C.).

2 fig. tortura, sufrimiento físico o moral ἀπέθανεν ... μετὰ βασάνου μεγάλης LXX 1Ma.9.56, de enfermos βασάνοις συνεχομένους Eu.Matt.4.24, τῆς κατὰ τὸ ἔργον βασάνου S.E.M.6.24, ψυχικαὶ βάσανοι Vett.Val.173.7, cf. 273.22, ret. del uso impropio del orden de palabras βάσανον τῷ τε λέγοντι αὐτῷ καὶ τῷ ἀκούοντι Demetr.Eloc.201.

III usos especiales en el AT

1 trad. del hebr. kelimah, ignominia, insulto κομίσαι βάσανόν σου LXX Ez.16.52, cf. 32.24.

2 trad. del hebr. ragezah, agitación τὸ ὕδωρ σου μετὰ βασάνου καὶ θλίψεως πίεσαι LXX Ez.12.18.

3 trad. del hebr. ’ašam, expiación αἱ ἕδραι αἱ χρυσαῖ, ἃς ἀπέδωκαν οἱ ἀλλόφυλοι τῆς βασάνου τῷ κυρίῳ LXX 1Re.6.17, cf. 6.3, 4, 8.
• Etimología: Prést. del egipcio baḫan a través del lidio.